Hoe betrouwbaar is de informatie op Wikipedia?

Iedereen kijkt er wel eens op, de enorme internetencyclopedie Wikipedia. Hierop vind je duizenden artikelen over uiteenlopende onderwerpen. Mensen kunnen zelf aan deze encyclopedie bijdragen. Maar hoe betrouwbaar is Wikipedia eigenlijk, met het gegeven dat iedereen er van alles in kan schrijven? Hoe beoordelen de lezers zelf de informatie die hen aangeboden wordt?

Wie is de Wikipediaan?

Hoewel iedere gek iets op Wikipedia kan schrijven, zijn er niet veel malafide personen die dat ook doen. Volgens het artikel op Wikipedia zelf liggen de schattingen rond de 300.000 leden (december 2017). Deze kunnen zich registeren via een account of hun IP-adres.

Kleine groepen van redacteurs discussiëren regelmatig over artikelen die onder hetzelfde thema vallen. Op ledendagen kunnen de wikipedianen elkaar in levende lijve ontmoeten. Niet iedereen daarvan is hoogopgeleid, maar velen beschikken wel over specialistische kennis over bijvoorbeeld insecten of fossielen.

Iedereen controleert

De encyclopedie heeft geen eindredactie om alle fouten te checken, dus wie controleert dan de teksten? Dat doen bezoekers van Wikipedia zelf. Foute woorden en zinnen worden in de loop der tijd vervangen. En uiteindelijk zal de beste informatie overblijven, stelt oprichter Jimmy Wales. Tevens is er een systeem waarmee slechte pagina's weg te stemmen zijn. En er zijn een paar regels die moeten zorgen dat er niet met de teksten wordt gesjoemeld. Belangrijkste is de neutral point of view-regel. Je mag op Wikipedia niet bevooroordeeld schrijven. Zo voorkom je dat voetbalsupporters elkaar zwartmaken, of dat iemand zijn eigen artikel mooier maakt.

Om ervoor te zorgen dat iedereen zich ook aan de regels houdt, zijn er moderatoren: ervaren Wikipedianen die zijn gekozen voor deze rol. Zij volgen recente wijzigingen in het systeem en ze kunnen pagina's met onzin of reclame erop verwijderen. En in echte noodgevallen trekt Wikipedia-oprichter Jimmy Wales er persoonlijk de stekker eruit. Dat dreigde in 2005 even te gebeuren, toen neonazi's aankondigden om met 40.000 man sterk de artikelen over onder meer de Holocaust weg te stemmen. Grootspraak, zo bleek: er werden niet meer dan achttien stemmen uitgebracht.

Zoeken naar fouten

Controle genoeg zou je zeggen. Maar werkt die ook? De Amerikaanse filosoof P.D. Magnus deed een onderzoek voor het internettijdschrift First Monday van september 2008. Magnus maakte 36 fouten in de Engelstalige Wikipedia-artikelen over filosofen. Hij hield daarna 48 uur in de gaten of de fouten werden gecorrigeerd. In die tijd werden vijftien fouten aangepast en bij drie fouten 'bronvermelding' gezet. Hoe lang de andere fouten bleven staan is niet meer duidelijk te achterhalen. Magnus haalde ze later zelf weg.

Nu zegt zo'n klein onderzoek niet veel over de betrouwbaarheid van Wikipedia zelf. Maar foutloos is de online encyclopedie in ieder geval niet.

Lezer is foutenblind

Nu kunnen een paar onjuistheden weinig kwaad, zolang lezers de informatie niet al te serieus nemen. Maar dat doen veel gebruikers toch wel, blijkt uit een onderzoek van de psycholoog Teun Lucassen van de Universiteit Twente. Lucassen liet in 2013 verschillende proefpersonen uit een aantal landen Wikipediapagina's beoordelen. Ze mochten cijfers tussen de 0 (heel onbetrouwbaar) en de 6 (heel betrouwbaar) geven. De proefpersonen wisten niet dat Lucassen pagina's op wisselende kwaliteit had geselecteerd. De proefpersonen zagen, afgaande op de tekst, het kwaliteitsverschil nauwelijks. Zo ging bijna 60 procent op uiterlijke zaken af, op de lengte van het artikel (hoe langer, des te betrouwbaarder), en op hoe de pagina was ingedeeld. Slechts 11,5 procent van de proefpersonen lette echt op de inhoud van de tekst. Een internetgebruiker kun je dus makkelijk voor het lapje houden. Om fouten te kunnen zien, dien je wel voorkennis van het onderwerp te hebben.

Blind varen op Wikipedia?

Hoe kom je dan te weten of een Wikipedia-artikel over kernfusie klopt? Het beste is altijd om de gegeven informatie te checken op de gebruikte bronnen op de pagina. In de geschiedenis van een artikel of aan de overlegpagina van een artikel kun je zien of er veel aan de tekst is aangepast, en of andere gebruikers commentaar op het artikel hebben. Is er door meerdere mensen aan geknutseld? Dan is het artikel over het algemeen beter gecheckt, en dus neemt ook de kans toe dat het artikel betrouwbaarder is. Wel moet gezegd worden dat Wikipedia zeer veranderlijk is. Informatie kan na een aantal jaren al verouderd zijn.

Zie je geen bronvermelding staan, let dan goed op of de informatie in het artikel wel klopt. Ook als er wel bronvermelding te vinden is, moet je oppassen. Regelmatig worden er dubieuze sites gekopieerd of wordt er gewoon ter plekke wat verzonnen. Kortom: blind varen op Wikipedia is geen goed idee. Toch dien je er niet al te krampachtig mee om te gaan. Wikipedia is een plaats waar enorme hoeveelheden informatie samenkomen. Het zou zonde zijn om dat te vermijden. Maar men dient wel altijd kritisch te blijven, zoals met alle informatie op het internet.