Beeldbewerkingssoftware: Wat is het en wat kun je ermee?

Adobe Photoshop, Microsoft Paint en Paint.Net. Het zijn allemaal grafische beeldbewerkingsprogramma's. Maar wat zijn dat eigenlijk precies en wanneer gebruik je zo'n programma? Welke functies zitten er zoal in en wat zijn de verschillen tussen een gratis programma als Paint en een duur pakket zoals Adobe Photoshop. Een grafisch editor is een programma waarmee grafische bestanden bewerkt kunnen worden. Er zijn een allerlei grafische editor programma's beschikbaar. Sommige zijn betaald, andere kunnen gratis gebruikt worden. De functionaliteit die aanwezig is in al die programma's varieert sterk. Met deze programma's kan er van alles met een plaatje of foto gedaan worden. Bijvoorbeeld tekst plaatsen, roteren, bijsnijden of in een ander formaat opslaan. Of met behulp van goede filters kan een foto scherper gemaakt worden.

Bestandsformaten

De meeste grafische editors ondersteunen een reeks aan verschillende grafische bestanden. Nagenoeg alle editor ondersteunen de volgende gangbare bestandstypes:

• JPEG (.jpg, jpeg)
• Bitmap (.bmp)
• PNG (.png)
• GIF (.gif)

Er zijn nog veel meer soorten grafische bestandsformaten. De ondersteuning daarvoor varieert van programma tot programma. Daarnaast hebben beeldbewerkingsprogramma's vaak nog een eigen formaat. Dit eigen formaat is meestal geschikt om allerlei extra informatie in op te slaan die handig kan zijn wanneer er later weer met een bestand moet worden verder gewerkt. Te denken valt aan bijvoorbeeld een selectie van een aantal pixels.

Tekenfuncties

In een moderne grafische editor zitten tal van functies. De voor de hand liggende functies zijn zaken waarmee de pixels van het plaatje veranderd worden. Te denken valt aan een penseel of potlood waarmee getekend kan worden. Van zo'n penseel kunnen verschillende eigenschappen van gekozen worden. Uiteraard de kleur, maar ook de dikte. Met meer uitgebreide programma's kan je ook de dekking kiezen, en de structuur van het penseel.

Vlak vullen

De meeste programma's ondersteunen een Paint Bucket of vul functie. Hiermee kan een geheel vlak in één keer gevuld worden met een kleur. Alleen dezelfde gekleurde aaneengesloten pixels krijgen dan deze nieuwe kleur. Soms is het mogelijk een bepaalde tolerantie aan te geven, zodat aaneengesloten pixels met ongeveer dezelfde kleur ook aangepast zullen worden.

Tekst

Het is mogelijk om tekst te plaatsen. Aan te passen eigenschappen zijn lettertype, puntgrootte, kleur en zaken als vetgedrukt, onderstreept enzovoort. In de meer professionele programma's blijft deze tekst ook als tekst bewaard. Dit heeft als voordeel dat er later nog iets aangepast kan worden. Bij eenvoudigere programma's wordt de tekst omgezet naar pixels, waarmee er geen teksteigenschappen meer kunnen worden veranderd.

Wissen

Met de wisfunctie, vaak een gummetje, kunnen pixels weggehaald worden. Het gummen is in veel opzichten de tegenhanger van het penseel of potlood. Je ziet ook vaak dezelfde eigenschappen waarmee gevarieerd kan worden, zoals dikte en dekking.

Kleur opzuigen

Een erg handige functie is die van de pipet. Daarmee kan een bestaande kleur uit het plaatje 'opgezogen' worden, zodat die kleur vervolgens gebruikt kan worden mee in te kleuren. Op die manier hoef je niet lang te zoeken naar net die ene kleur die erbij past, maar neem je de kleur over met één klik.

Andere functies

Naast de basisfuncties hebben veel programma's nog veel meer functies. Een programma als Adobe Photoshop heeft een enorm arsenaal aan mogelijkheden, terwijl Microsoft Paint maar enkele van deze zaken ondersteunt.

Grootte aanpassen

Door de grootte aan te passen kan een plaatje of foto groter of kleiner gemaakt worden. Vaak worden plaatjes verkleind. Foto's worden tegenwoordig gemaakt met een digitale camera en wanneer deze bestanden op het internet geplaatst moeten worden, zijn de originele bestanden vaak te groot. Verkleinen met een beeldbewerkingsprogramma is dan een goede manier. Vergroten is minder zinvol, omdat er toch niet een resultaat van een hogere kwaliteit ontstaat.

Bijsnijden

Naast de grootte aanpassen is ook bijsnijden een vaak gebruikte functie bij het bewerken van een foto. Hiermee wordt een bepaalde rechthoekige selectie uit het origineel genomen en wordt de rest eromheen weggegooid. Daarmee kun je handig bepaalde achtergrond details of andere zaken kwijt raken, om zo een mooier resultaat te krijgen.

Roteren

Ook het roteren van een foto kan erg helpen om met een simpele actie een foto te verbeteren. Wanneer een foto wat scheef genomen is, of juist om een leuk effect te creëren. Op moment dat een foto 15 graden geroteerd wordt zal de nieuwe foto een beetje breder en hoger worden, om de gehele foto geroteerd kwijt te kunnen. Daarbij ontstaan langs de randen lege driehoekige vlakken. Op dat moment is de bijsnijden functie weer geschikt om deze lege vlakken randen kwijt te raken en een mooie foto over te houden.

Foto's verbeteren

Met de betere programma's kunnen ook zaken als balans en contrast aangepast worden. Er is vaak een mogelijkheid om een histogram van de foto te zien. Vervolgens kan er dan met dit soort tools aanpassingen gedaan worden om een mooiere foto te krijgen. Om het gemakkelijk te maken is er soms een automatische functie aanwezig, die ervoor zorgt dat kleurechtheid beter wordt. Niet zelden heeft een camera een bepaalde afwijking. Dan lijkt het net of er zweem van geel of blauw over een foto ligt. Dit valt vaak pas op als met dit soort functies de foto aangepast wordt.

Lagen

Een erg krachtig middel in beeldbewerking is het gebruik van lagen. Elke laag is in feite een plaatje op zich en door meerdere lagen op elkaar te leggen ontstaat er één resultaat. Het grote voordeel is dat alle lage afzonderlijk te bewerken zijn. Door verschillende objecten in verschillende lagen te plaatsen is het veel gemakkelijker om later bepaalde zaken aan te passen. Bijvoorbeeld het plaatsen van tekst over een foto heen. Door de tekst in een losse laag te plaatsen, kan naderhand nog alles aan de onderliggende foto worden veranderd, zonder dat de tekst in de weg zit of beïnvloed wordt. Het vereist de nodige kennis en ervaring om optimaal met lagen om te gaan, maar de winst die dat oplevert is het meer dan waard. Complexe projecten kunnen wel uit tientallen verschillende lagen bestaan.

Filters

Een Filter is een soort van effect dat op een foto of plaatje uitgevoerd kan worden. Er zijn veel verschillende filters die ook uiteenlopen resultaten bewerkstelligen. Een filter is eigenlijk een klein programmaatje op zich dat een bepaald functie uitvoert. De meeste filters hebben een aantal eigenschappen waarmee kan worden gevarieerd om verschillende effecten te krijgen. Voorbeelden van filters zijn bijvoorbeeld:

• Scherper of juist waziger maken van een foto.
• Licht effecten genereren zoals een lens reflectie.
• Een krijt effect,
• Een mozaïek effect.

Vooral de mogelijkheid de scherpte te verbeteren kan een positief effect op de foto hebben.

Namen

Er zijn veel beeldbewerkingsprogramma's die uiteenlopende functies hebben. We noemen er hier een aantal

Ms Paint

De grafische editor die standaard bij Windows meegeleverd wordt. En erg eenvoudig programma, maar als je er handig mee bent, kan er al heel wat mee worden gedaan. Daarnaast zijn de nieuwere versie ook enigszins uitgebreid met functionaliteit. Zaken als lagen of filters worden niet ondersteund. Een voordeel van het kunnen werken met MS Paint is dat het programma op alle Windows systemen beschikbaar is.

Paint.net

Paint.net is ook een Windows programma en ook gratis te gebruiken. Het programma heeft veel meer functies dan MS Paint. Zo ondersteunt Paint.net lagen en filters. Vooral voor een gratis programma is het behoorlijk uitgebreid en kunnen de meeste bewerkingen wel uitgevoerd worden.

Adobe Photoshop

Adobe Photoshop is het toonaangevende en professionele beeldbewerkingsprogramma. Dat zorgt ook voor de hoge prijs. Een Photoshop licentie kost anno 2014 €950. Een stevige prijs en om die reden niet echt geschikt voor de enthousiaste amateur. Bedenk dan ook dat een groot deel van de functies in Photoshop voor professionals bedoeld is. Voor iemand die zijn inkomen verdient met een programma als Photoshop is een dergelijke prijs goed te doen.
Photoshop ondersteunt nagenoeg alle functies die te vinden zijn in beeldbewerkingssoftware. Daarnaast staat de ontwikkeling ervan niet stil en komen er steeds meer mogelijkheden bij. Om het maximale uit Photoshop te halen, moet er wel tijd gestoken worden in het eigen maken van programma. Niet in de laatste plaats omdat bepaalde zaken net even anders werken als in de meeste (Windows) programma's. Het is verkrijgbaar voor Windows en Apple Mac.

Photoshop Elements

Photoshop Elements is een uitgeklede versie van Photoshop. Deze versie kost in 2014 ongeveer €100. Het programma is logischerwijs lang zo compleet niet als zijn grote broertje, maar de in dit artikel genoemde functionaliteit zit er allemaal wel in.
Photoshop Elements is net als Photoshop beschikbaar voor Windows en Apple Mac.

Gimp

Gimp staat voor GNU Image Manipulation Program, maar ook wel the gimp genoemd. Het is niet zo compleet als Photoshop, maar completer dan de meeste andere programma's. Daarnaast is Gimp ook gratis te gebruiken. Een nadeel is dat het programma uit de Unix (Linux) hoek komt en om die reden er anders uitziet en werkt als wat op Windows normaal is. Nieuwe gebruikers zullen hieraan moeten wennen. Het programma is open source en om die reden wordt er nog altijd actief aan ontwikkeld. Ook zijn er de nodige extra's en plugins te verkrijgen. Gimp is beschikbaar voor Windows, Apple Mac en Linux.

Lees verder

• Photoshop: hoe leer je werken met dit professionele pakket?
• Je foto's verbeteren door een aantal eenvoudige acties
• Werken met layers in Photoshop: de kracht van lagen!
• Maskers in Photoshop: flexibel, eenvoudig en krachtig!
• Photoshop: het beste beeldbewerkingsprogramma dat er is?