Downloaden en uploaden, wat mag nu nog wel?

In april 1998 werd in ons land Stichting Brein opgericht, met het doel om het beschikbaar stellen en kopieren van muziek, films en software in kaart te brengen en aan banden te gaan leggen. In de media duiken soms weer berichten op waarin staat dat iemand beschuldigd wordt van piraterij op internet en vervolgens een boete moet betalen. Downloaden en uploaden is in bepaalde gevallen strafbaar. Wat mag er nu wel en wat mag zeker niet? Piraterij is het zonder toestemming van de maker verveelvoudigen en/of openbaar maken van diens werk. Piraterij bestaat in vele vormen. In de jaren '80 was er een opmars van illegale radiostations die muziek uitzonden. Hierbij was sprake van twee illegale feiten: radiouitzendingen zonder uitzendvergunning verzorgen en muziek openbaar maken zonder voorafgaande toestemming van de uitvoerende artiesten. De radiocontroledienst had meer dan een dagtaak om vele van deze radiostations uit de lucht te halen.

In het huidige tijdperk is sinds 1995 het gebruik van internet in Nederland in een stroomversnelling geraakt. Begin jaren negentig werd een compressiemethode bedacht om geluidsbestanden veel kleiner te maken zodat deze veel kleiner maar ook gemakkelijker uitwisselbaar werden. De mp3 was hiermee een feit. Internet en mp3 werd voor uitvoerende artiesten een zeer ongelukkige combinatie. Sites en servers met grote mp3 verzamelingen werden uit de grond gestampt. De verkoop van CD's daalde en hiermee namen ook de inkomsten van artiesten sterk af. Ook bij de bioscopen en de verkoop van DVD's en videobanden zag men een duidelijke teruggang in het aantal bezoekers en de omzet.

Auteurs zijn beschermd

Grondslag hieraan is de auteurswet die al in 1912 in Nederland ontstond. Dit verbodsrecht geeft aan dat de maker van een werk (muziek, boek, film, software e.d.) het recht heeft om in veel gevallen voor zijn werk betaald te krijgen. Binnen de auteurswet bestaan twee belangrijke begrippen: het verveelvoudigen en het openbaarmaken. Verveelvoudigen, ik citeer, is het maken van meerdere exemplaren (kopieën) van een orgineel exemplaar dan wel van een kopie zelf. Openbaarmaken is het verspreiden van werken: verhandelen, weggeven, ruilen, of in het openbaar vertonen of ten gehore brengen. Zonder toestemming van en zonder betaling aan de rechthebbende mogen zijn of haar werken niet worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt. De maker van een werk is in principe de enige die mag bepalen wat er met zijn eigendom gebeurt en mag zijn of haar werk dus wel verveelvoudigen en openbaar maken. Voor ieder ander dan de maker is het verveelvoudigen en openbaar maken zonder voorafgaande toestemming en betaling dus strafbaar. Enkele voorbeelden:

• boek of foto kopieren
• foto maken van schilderij en deze uitgeven als reproductie
• CD rippen in mp3 bestanden
• Mp3 bestanden op een website plaatsen
• Mp3 bestanden op CD's of DVD's branden en deze verkopen
• Mp3 bestanden of filmbestanden via een zender uitzenden
• Orginele CD's in gehuurde zaal voor een openbaar bijeenkomst draaien

Er zijn nog veel meer praktijkvoorbeelden te geven. In voorgaande voorbeelden is duidelijk dat wanneer niet om toestemming is gevraagd er een strafbare handeling plaatsvindt omdat zonder medeweten van de uitgever en maker van het betreffende werk, deze gekopieerd en vertoond wordt of ten hore wordt gebracht. De uitgever en maker lopen inkomsten mis en worden dus benadeeld.

Downloaden en uploaden

Downloaden is computertaal en betekent informatie van een andere computer ophalen en op de eigen computer laten plaatsen. Een webbrowser doet niets anders dan downloaden. Op moment dat u een website bezoekt, bent u al aan het downloaden. In deze gevallen is downloaden niet strafbaar en plaatst u de inhoud van een website op uw scherm. Tekst, plaatjes en filmpjes worden als tijdelijke bestanden op uw computer opgeslagen. Het wordt al anders wanneer u een exacte kopie van deze website maakt en u deze als nieuwe website gaat uitgeven. In zo'n geval overtreedt u de auteurswet al. Plaatst u op uw site een hyperlink, dus een verwijzing naar de website, dan bent u niet in overtreding. Dit is hetzelfde als u tegen uw buurman zegt dat in de boekwinkel een mooi boek over bijv. tuinieren ligt. U verwijst dan alleen maar naar dat boek. Pas wanneer u het boek koopt en deze voor uw buurman kopieert bent u strafbaar.

Uploaden is het overzetten van gegevens op uw computer naar een andere computer. Wanneer dit niet auteursrechterlijk beschermd materiaal is en u dit zelf gemaakt heeft, is er niets aan de hand. Uploaden van een CD die u in mp3 bestanden geript heeft, is wel strafbaar. U heeft dan de CD verveelvoudigd en biedt deze aan andere mensen aan.

Wat mogen we nu (nog) wel op internet?

Downloaden en uploaden van auteursrechtelijk beschermd materiaal zonder voorafgaande toestemming van de makers dan wel betaling aan de makers hiervoor is ten alle tijde strafbaar. Op dit moment is het zo dat downloaden voor eigen gebruik wel gedoogd wordt, mits u de downloads niet weer (direct) opnieuw aanbiedt aan anderen. Eigen gebruik wil zeggen voor zelfstudie, onderzoek en gebruik in een niet openbare gelegenheid zoals thuis of in de auto. Dit geldt zowel voor muziek als film. Commerciële software mag nooit gekopieerd worden. Freeware en shareware mag wel gebruikt en gedeeld worden. Freeware is gratis software, voor shareware moet u meestal een kleine donatie of betaling doen. U mag dus nog wel mp3- of filmbestanden downloaden en deze op een DVD branden en thuis of in de auto afspelen. U mag de bestanden niet in een cafe of ander zaaltje afspelen. U vertoont dan het werk in het openbaar en dat mag dus niet.

De diensten die de muziek, films en software aanbieden en deze weer laten uitwisselen, zijn dus strafbaar. Kazaa, Emule, Torrent sites e.d. mogen dus niet. Veel van deze sites worden in Nederland door Brein uit de lucht gehaald. Wanneer u bestanden via deze diensten downloadt, moet u zorgen dat van uw computer niets gedownload kan worden. U moet de uploadmogelijkheid dus uitzetten. In veel van deze software is dit mogelijk. Diensten als I-tunes mogen wel aangezien zij downloads tegen betaling aanbieden. U betaalt dus eerst en mag dan een CD downloaden. Vervolgens mag u dan voor eigen gebruik een kopie maken. U gaat wel de fout in wanneer u meerdere kopieen gaat maken die u - wel of niet tegen betaling - aanbiedt of verkoopt. Ook hyperlinks op een website naar auteursrechtelijk werk die op een andere computer staat mag niet. Ook afspelen van beschermde mp3 bestanden of filmpjes mogen niet. Ook op You Tube zijn afgelopen tijd veel filmpjes zoals veel videoclips verwijderd op verzoek van de makers. Als u zelf iets filmpt mag u dat vaak wel op You Tube zetten maar een popconcert opnemen en publiceren is zonder toestemming ook strafbaar ondanks dat u de maker van de film bent, verveelvoudigt u zo wel het werk van een artiest.