Opera, de browser

Opera speelt al vijftien jaar mee in de browsermarkt en is één van de meest innovatieve browsers. Naast versies voor de desktop wordt het Noorse Opera ook gemaakt voor telefoons, de Nintendo DS en Wii en enkele settop boxen voor de TV. Dit artikel zal zich echter richten op de PC versie. Opera draait op de volgende systemen:

• FreeBSD,
• Linux
• Mac OS X
• Microsoft Windows (95 en hoger)
• Solaris
• Symbian OS

Het programma is in 40 talen vertaald, waaronder ook het Nederlands en het Fries. Wat men bij dit programma in het achterhoofd moet houden is dat niet alleen een browser is maar en internet suite. Behalve voor normaal surfen kan het ook dienst doen als e-mailprogramma, RSS lezer en IRC programma. Dit artikel gaat over versie 10.0, in het plaatje hiernaast is de browser te zien zoals deze er uit ziet vlak na installatie.

Wereldwijd wordt Opera door maar een klein deel van de markt gebruikt, in Nederland, waar Internet Explorer nog altijd domineert, is dat aandeel nog lager. In delen van Europa is het aandeel echter aanmerkelijk hoger, met name in Rusland, waar het, na Firefox, de tweede browser is.

Voordat we verder gaan met de mogelijkheden van deze browser, eerst even wat achtergrondinformatie.

Een stukje geschiedenis

Opera ASA, het bedrijf dat verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van de browser Opera is de oudste nog bestaande onafhankelijke browser ontwikkelaar. Het begon allemaal in 1994 als onderzoeksproject bij het Noorse telecombedrijf Telenor. Toen de eerste versie was ontwikkeld werd het project als apart bedrijf afgesplitst, Opera ASA. De browser viel op door de ondersteuning van multiple document interface (MDI). MDI hield, en houdt, de mogelijk in om meerdere volwaardige vensters binnen een groter venster te tonen. Vanaf versie 3.0 was Opera beschikbaar voor meerdere besturingssystemen. Vanaf versie 4, begin 2000, veranderde het programma van een browser in een internetsuite door de toevoeging van een e-mail programma. Tot eind 2000 kon er, afgezien van een proefperiode, alleen na betaling van Opera gebruik worden gemaakt, in dat jaar kwam er echter ook een gratis versie die advertenties toonde. Dit zakenmodel werd steeds minder houdbaar door de opkomst van gratis, advertentieloze, concurrenten als Firefox en Safari. In september 2005 werd dan ook besloten om de browser, toen versie 8.5, volkomen kosteloos en zonder advertenties ter beschikking te stellen.

In de afgelopen jaren is Opera meerdere malen in aanvaring gekomen met concurrent Microsoft. Zo werden in 2001 alle niet door Microsoft gemaakte browsers van de msn.com site geweerd, een blokkade die overigens snel weer werd opgeheven. Twee jaar later konden gebruikers van Opera de msn site weer niet goed gebruiken omdat zij een verouderd stylesheet (een bestand dat gebruikt wordt om het uiterlijk van een pagina te bepalen) voorgeschoteld kregen. Ook dit probleem werd na klachten van de kant van Opera grotendeels opgelost.

Features

Hieronder zullen we puntsgewijs de belangrijkste features van het programma af gaan.

Tabs in Opera

Tegenwoordig biedt iedere browser de gebruiker de mogelijkheid om pagina's in tabs weer te geven in plaats van in aparte ramen maar ooit was Opera de enige. In versie 10.0 hebben ze nog iets nieuws geïntroduceerd, namelijk, de mogelijkheid om de tabs, waarin alleen tekst en het favicon van de site staan, te vervangen door een klein plaatje van de site. Rechts staat een voorbeeld van hoe dit er uit kan zien.

Opera's ingebouwde zoekfunctie

Zoals in de bovenste illustratie te zien is bevindt zich rechts boven een invulveld met daarnaast het google icoon. Via dit veld en via de adresbalk, is het mogelijk om zoekacties te ondernemen in o.a. google en wikipedia. Naast de standaard ingestelde zoekmachines kan de gebruiker ook zelf zoekmachines toevoegen door rechts te klikken in het zoekveld van de gewenste site en op "zoekopdracht aanmaken" te klikken.

De snelkiezer

De snelkiezer, links te zien, maakt het mogelijk om een aantal sites, standaard zes maar meer kan ook, in het hoofdraam te zetten. Het maakt hiervoor niet uit of deze sites in de favorieten staan of niet. Op deze manier is het dus mogelijk snel en makkelijk een aantal favoriete sites te bereiken.

Opera Link

Opera link werd geïntroduceerd in Opera 9.6, hiermee is het mogelijk om, na op my.opera.com een account aan te hebben gemaakt, informatie tussen meerdere Opera installaties te synchroniseren. Het gaat dan o.a. om favorieten, zoekopdrachten (zie boven), de snelkiezer (zie boven) en de geschiedenis van ingetypte adressen. Zo kun je dus, bijvoorbeeld, favorieten die je op de PC hebt opgeslagen ook meteen gebruiken op je laptop.

Spellingscontrole in Opera

Eén van de nieuwste foefjes in Opera is de meelopende spellingscontrole. Tot voor kort was spellingscontrole alleen beschikbaar als een enigszins los programma dat op commando de hele tekst controleerde. Nu is het echter zo dat de tekst, net als in een tekstverwerker, continu gecontroleerd wordt. Zodra de schrijver een fout maakt verschijnt er een rode lijn onder het woord. Er zijn voor ongeveer 80 talen woordenboeken te downloaden via de interface van Opera.

e-mail

Opera mail is een volwaardig e-mailprogramma met ondersteuning voor POP3, IMAP en nieuwsgroepen. Er is ondersteuning voor het zogeheten Rich Text Format wat inhoud dat er effecten als vetgedrukt, cursief en links op de tekst toegepast kunnen worden. E-mail komt bij Opera mail binnen in een grote vergaarbak en kan dan via verschillende, instelbare, filters aan de gebruiker getoond worden. Een e-mail van een collega waar een aanhangsel bij zit kan dus zowel via het filter "werk" als het filter "aanhangsels" gevonden worden. Deze methode doet denken aan de interface van Gmail.

Opera en RSS

De RSS lezer vormt een onderdeel van het e-mailprogramma. Wanneer een pagina getoond wordt waarvoor een RSS of Atom feed beschikbaar is komt er in de adresbalk een oranje icoontje, door op dat icoontje te klikken kan men zich inschrijven voor de feed en een berichtje ontvangen op het moment dat er iets nieuws op de site wordt gezet.

Muisgebaren

Muisgebaren laten de gebruiker surfen zonder gebruik te hoeven maken van het toetsenbord of de interface van de browser. Als je bijvoorbeeld terug wilt gaan naar een vorige pagina hoef je niet op een knop te drukken maar is het genoeg de rechtermuisknop ingedrukt te houden en met de muis een kleine zwaai naar links te maken. Hoewel niet iedereen gecharmeerd is van deze methode heeft zij toch wel zoveel fans dat er ook een aantal extensies zijn voor Firefox om ook daar muisgebaren te kunnen hebben.

Flexibele interface

Hoe een interface ook ontworpen is, er zullen altijd gebruikers ontevreden zijn met dit of dat aspect. Opera biedt de mogelijkheid om de interface volledig op de schop te nemen en aan de eigen wensen aan te passen. Knoppen, zowel als enkele balken, kunnen met vrijwel volledige vrijheid geplaatst worden waar de gebruiker wil. Daarnaast kunnen ook nieuwe, door gebruikers gemaakte, knoppen in de browser worden gezet. Deze knoppen zijn te vinden op het Opera forum. Op de my.opera.com zijn bovendien thema's te vinden waarmee het programma een ander jasje gegeven kan worden.

Javascript voor gebruikers

Officeel User javascript geheten. DIt is één van de meer geavanceerde aspecten van Opera en te vergelijken met Greasemonky voor Firefox. User javascript houdt in dat javascript bestanden die zich op de PC van de gebruiker bevinden toegepast kunnen worden op een site naar wens. Daarmee kunnen extra mogelijkheden aan websites, of zelfs aan de browser zelf, worden toegevoegd. Zo is er een User javascript dat er voor zorgt dat er, wanneer de cursor op een link komt, een icoontje naast de cursor verschijnt dat de gebruiker verteld naar wat voor soort bestand de link leidt. Deze javascript bestanden zijn onder meer te vinden op het officiële Opera forum.

Opera's Widgets

Widgets zijn kleine programmaatjes die in de browser draaien, er zijn vele verschillende widgets beschikbaar en de functionaliteit loopt uiteen van het tonen van een simpele klok, tot het tonen van weersvoorspellingen en zelfs kleine spelletjes. Widgets kunnen gedownload worden.

Dragonfly, gereedschap voor webontwikkelaars

Onder de naam Dragonfly biedt Opera aan ontwikkelaars van websites een stuk gereedschap dat het hun werk makkelijker kan maken. Hiermee is het, onder andere, mogelijk de DOM en de CSS van een site live aan te passen om gelijk te kunnen zien wat voor effect een wijziging heeft. Daarnaast is er een debugger voor javascript en kan het netwerkverkeer in de gaten worden gehouden. Dit onderdeel van Opera is nog in ontwikkeling en is dan ook niet zo compleet als concurrent Firebug.

Opera Turbo

Nog een nieuwkomer in Opera. Opera turbo is bedoeld voor mensen met een langzame verbinding of een datalimiet. Het houdt in dat door de gebruiker verzochte data niet direct naar hem of haar wordt gestuurd maar via de servers van Opera, daar wordt de data gecomprimeerd. Dit leidt weliswaar tot kwaliteitsverlies bij plaatjes maar het komt snelheid en dataverbruik zeker ten goede. Uit veiligheids- en privacyoverwegingen wordt beveiligd verkeer niet via Opera's servers gestuurd maar gaat het direct naar de gebruiker.

Inhoud blokkeren

Te vergelijken met add-block van Firefox. Dit laat de gebruiker delen van een site, bijvoorbeeld advertenties, blokkeren zodat de site snelle geladen kan worden.

Prestaties

het meten en vergelijken van de prestaties van browsers is zeer moeilijk, door de grote hoeveelheid variabelen kan een browser die op PC A als snelste uit de bus komt op PC B onderin het veld staan. OP het internet zijn er een aantal sites als peacekeeper die beweren de snelheid van browsers te meten maar deze meten alleen hoe snel ze zijn in het afhandelen van javascript en geven dus geen volledig beeld. Daar komt bij dat ook gebruiksgemak aan het gevoel van snelheid bij kan dragen. Wie wil weten welke browser voor hem of haar het snelste voelt doet er dan ook goed aan om zelf een aantal browsers te installeren en uit te testen.

Ondersteuning voor standaarden

Webstandaarden zijn een complex en constant evoluerend onderwerp, het zou dan ook onmogelijk zijn om dit artikel een volledig overzicht te geven van wat Opera wel en niet ondersteund. Een paar zaken moeten wel genoemd worden.
Een vroege versie van Opera 10 wist als eerste te slagen voor de ACID3 test en deze versie ondersteunt ook alle CSS3 selectors. Daarnaast kan Opera webfonts tonen en kan het gebruik maken van nieuwe methodes om kleuren op websites te definiëren. Dat Opera goede ondersteuning biedt voor CSS is niet vreemd; Håkon Wium Lie, één van de auteurs, is er werkzaam als CTO. Een aantal grafische zaken als het afronden van hoeken en schaduw geven aan grenzen met alleen CSS worden nog niet ondersteund. Wie een redelijk volledig overzicht wil van welke browser wat ondersteund kan terecht op quirksmode.org. Deze site is op dit moment echter nog niet volledig bijgewerkt voor Opera 10.

Opera was één van de eerste browser die begon met he ondersteunen van delen van HTML5. HTML is de taal waarin internetpagina's geschreven worden en met HTML5, met HTML5 kan meer functionaliteit worden toegevoegd aan formulieren en wordt het makkelijker om delen van een pagina aanpasbaar te maken. Ook is het mogelijk om meer betekenis aan de individuele elementen te geven waardoor het voor zoekmachines makkelijker wordt te bepalen welke delen van een pagina belangrijk zijn voor de zoeker. Wat Opera niet ondersteund is het nog in ontwikkeling zijnde <video> element. Dit element maakt het invoegen van video in een site even simpel als het invoegen van een plaatje. Echter, de specificatie voor dit element is nog niet af.

Veiligheid

Veiligheid is een punt waar Opera traditioneel hoog scoort. Deels komt dit doordat Opera, met zijn kleine marktaandeel, geen aantrekkelijk doelwit vormt. Deels, door ingebouwde veiligheidsmaatrgelen. Zo wordt de gebruiker gewaarschuwd als hij of zij per ongeluk op een site met malware terecht komt en kan Opera gebruik maken van krachtige versleuteling om privéverkeer te beveiligen. Secunia, een groot beveiligingsbedrijf, houdt al enkele jaren het beveiligingsniveau bij van, onder andere, webbrowsers. Tot op heden hebben zij voor Opera 10 nog geen waarschuwingen hoeven afgeven.

Kritiek

Natuurlijk is er ook voldoende kritiek. Zo heeft Opera lange tijd kritiek gekregen op de interface die te druk en onoverzichtelijk zou zijn. Omdat de interface echter naar wens is aan te passen is dit maar en oppervlakkig probleem. Belangrijker voor de gebruiker is dat niet alle sites in Opera getest worden, dit heeft te maken met het kleine marktaandeel, en dus niet altijd goed werken. Om dit probleem te omzeilen is het mogelijk om Opera zich als een andere browser te laten identificeren en dit kan een deel van de problemen oplossen. Gelukkig worden websites steeds vaker naar de standaarden gemaakt, wat vroeger zeker niet het geval was, wat de compatibiliteit met Opera ten goede komt.

De toekomst

Opera is constant in ontwikkeling, voor de toekomst staan een nieuwe engine voor javascript op de helling, carakan geheten, die grote snelheidsvebeteringen beloofd. Onder de codenaam Vega workt gewerkt aan het grafische gebeuren, in de toekomst zal Opera daarmee gebruik kunnen maken van hardware acceleratie en meer grafische aspecten van CSS3 ondersteunen. Ook aan de compatibiliteit met HTML5 wordt gewerkt en ondersteuning voor het <video> element is gepland.

Wat is Opera Unite?

Opera Unite is met Opera 10.10 geïntroduceerd, en biedt diverse mogelijkheden. Er zijn velerlei Unite applicaties, sommige dienen om van de eigen PC bestanden te delen, zonder zelf een server op te hoeven zetten of bestanden te uploaden naar een vreemde server. Met andere is het mogelijk om video te streamen of online spelletjes te spelen. Daarnaast bestaat er een applicatie die het installeren van javascript bestanden (zie hierboven) kan automatiseren.