Het internet: de grootste revolutie sinds eeuwen

Met de ontwikkeling van het internet beleven we de grootste revolutie van de mensheid sinds tweehonderd jaar. Waar komt het internet vandaan en hoe is het internet geëvolueerd tot wat het vandaag is geworden: een plaats waar er strijd wordt geleverd tussen egalitaire idealen en de macht van de sterkste? Ziehier een samenvatting van het verhaal van het web en hoe het de wereld een nieuw aanschijn gaf. Het complete verhaal vind je in de driedelige BBC-reeks ‘The Virtual Revolution’.

Een nieuwe revolutie

De laatste revolutie die een enorme impact had op de mensenmaatschappij had plaats zowat twee eeuwen geleden met de industriële revolutie. De nieuwe technologie heette ‘stoom’ en deze stoom dreef de machines aan die het hele productieproces een ander aanschijn bezorgde.
De stoom van vandaag heet het World Wide Web en het drijft de verspreiding over de hele wereld aan van woorden, beelden en software en… dat gratis en voor niets!

Waar komt het internet vandaan?

In het begin van de jaren zestig werden de eerste computers gebruikt in het leger en op de universiteiten en met elkaar verbonden door het telefoonnet. In 1965 werd een algemene standaard ingesteld zodat bestanden tussen de netwerken konden worden verstuurd. Alzo ontstond de email.
Van het internet zoals we het nu kennen was nog geen sprake. Er moest nog een universele taal worden ontwikkeld die de gegevens op alle computers met elkaar verbond.

De uitvinder

In 1954 startten 12 landen met CERN, de Europese organisatie voor nucleair onderzoek. Dit project dat tot doel had om een atoom te splijten en het geheim te ontdekken van de deeltjes die zijn kern vormen.
Omdat men er werkte met mensen uit verschillende landen en afkomstig van verschillende universiteiten met elk een andere software op de computer stonden de documenten die ze meebrachten in verschillende systemen waardoor de informatie niet tezelfdertijd kon worden opgehaald. Daardoor moest de verschillende gegevens telkens opgehaald en ingetikt worden op een ander systeem.

Tim Berners-Lee, die in 1980 bij Cern als consultant software engeneer aan de slag ging, had ideeën voor een radicaal nieuw systeem dat alle computers binnen de organisatie met mekaar zou verbinden. In 1989 schreef hij een paper (een wetenschappelijk verantwoorde tekst) met als titel ‘Information Management, een voorstel’. Op basis hiervan mocht hij van zijn oversten zijn ideeën uitwerken en creëerde bij het World Wide Web, nu bekend als het WWW. Op 6 augustus 1991 zette hij de eerste website online. Hij slaagde erin om het bestaande hypertextsysteem (dat hij uitwerkte met de Belg Robert Caillau) te verbinden met de infrastructuur en de protocollen van het internet. Elk document gaf hij een uniek adres of URL (Uniform Resource Locator). De eerste webpagina’s werden in een nieuwe universele taal geschreven, het HTML (Hyper Text Mark-up Language). Daarmee kon men links leggen met andere webpagina’s op elke aangesloten computer. Caillau had het management van hun gezamenlijk project op zich genomen.

Vanaf dan kon iedereen die dat wenste zijn eigen website op het net plaatsen zonder dat iemand daarover controle uitoefende of regels bepaalde waarnaar je je moest gedragen. Het was een droom uit de jaren zestig die werkelijkheid werd.

De ideologie achter het net

De stichters van het net hadden een droom die steunde op ideeën die veertig jaar geleden opgang vonden.
In de jaren zestig ontstond een tegencultuur met als epicentrum San Francisco. De hippies probeerden het Amerikaanse materialisme, het kapitalistische systeem te bekampen met een wapen waartegen weinig te beginnen was: de liefde. De hippiegemeenschap was doordrenkt van het libertaire denken, een samenraapsel van linkse en rechtse ideeën. Basis daartoe vormde de verwerping van staatsinmenging, het geldende rechtssysteem en censuur. De nadruk werd gelegd op de vrije wil van het individu die kon gaan of staan waar hij wilde en op zijn eigen voorwaarden.

In de jaren zeventig bleef er van deze principes weinig over tot de computers gepopulariseerd werden. Voordien werden computers enkel gebruikt bij de overheid en in het leger. Nu werden goedkopere modellen op de markt gegooid. Via het internet herwonnen de libertaire ideeën terrein en werden ze uitgewisseld in de eerste internetgemeenschappen, waarvan ‘The Well’, de meest invloedrijke en langst bestaande in 1985 het licht zag, toevallig genoeg ook in San Francisco. The Well zette de libertaire ideologie online. Oprichter Stewart Brand schreef ‘The Whole Earth Catalog’, de bijbel van de tegencultuur.

Op dat ogenblik had amper 1% van de mensen kennis van het internet. Met The Well leerden velen cyberspace kennen. Er
werden ‘conferences’ georganiseerd waarop mensen vrij van gedachten konden wisselen over vanalles en nog wat.

Barlow

John Perry Barlow, songschrijver van de cultgroep de Grateful Dead, werd de profeet van het internet. Hij gaf vorm aan de libertaire ideeën. Zo maakte hij Dead-fans razend enthousiast door hun de mogelijkheid te bieden met hun idolen te chatten.

Barlow geloofde dat het net het gezag kon ondergraven door het helemaal open te stellen voor iedereen. Hij hielp de Electronic Frontier Foundation oprichten die opkwam voor de vrijheid op het net.
Deze Stichting steunde op de principes van zijn Onafhankelijkheidsverklaring voor cyberspace. Zich richtende tot de gezaghebbers proclameerde hij: “Wij gaan in cyberspace een beschaving van de geest creëren. Mogen ze menselijker en rechtvaardiger zijn dan de wereld die jullie regeringen tot stand hebben gebracht.”Vrije zelfreflectie en het vrij circuleren van informatie zou het gezag ter discussie stellen.

Zo droeg de technische oplossing die Berners-Lee voor CERN ontwikkelde bij tot de verspreiding van de libertaire ideeën, de grote droom van de hippiegeneratie.

Clash

Lee had het web gecreëerd uit idealisme en zonder winstbejag in het hoofd. Het was ongezien in een kapitalistische maatschappij die op materialisme en winstbejag steunde. Logisch ook dat er een reactie kwam. Een andere reus werd wakker geschud die een botsing tussen twee opvattingen zou veroorzaken.

Om inzicht te krijgen in dat conflict moet we kijken wat er in 1975 in Albuquerque, New Mexico gebeurde: de jonge Bill Gates liet zijn studies aan de Harvard-universiteit voor wat ze waren om voor het kleine bedrijf MITS (Micro Instrumentation and Telemetry Systems) te komen werken, dat amateur-raketbouwers hielp met door hen ontwikkelde technologie. Gaandeweg begon het bedrijf meer ingewikkelde electronica te produceren wat uiteindelijk resulteerde in de ontwikkeling van de eerste betaalbare huiscomputer, de Altair 8800.

Bill Gates ontwikkelde zijn programmeertaal BASIC. Terwijl amateur-computerfreaks hun software gratis uitwisselden, verkocht Gates die. Hier zag Gates een unieke gelegenheid om gouden zaken te doen. Met het principe van het betalen voor software ging Gates helemaal tegen het gratis internetverhaal van Berners-Lee in.

Dit conflict werd in 1995 op de spits gedreven toen Microsoft Internet Explorer lanceerde om alle concurrenten te verslaan. Gates zorgde ervoor dat computerfabrikanten op hun computer Explorer installeerden zodat hij 90% van de markt kon inpalmen. Uiteraard kwam daar verzet tegen en na ettelijke rechtzaken en klachten moest Microsoft inbinden omdat het kapitalistische principe van de mededinging was geschonden.

Een nieuwe revolutie

In 1999 zorgde de 18-jarige student Shawn Fanning voor ophef met de ontwikkeling van Napster. Hij zorgde er met zijn software voor dat mensen hun muziekcollectie met anderen konden delen. Omdat muziek nu ook gedigitaliseerd werd via digitale dragers als MP3’s werd die makkelijk kopieerbaar. Hij bundelde alle muziekinformatie op alle aangesloten computers zodat er een enorme database ontstond zodat muziekpiraterij op grote schaal mogelijk werd.
Zo kreeg je de paradox dat de egalitaire droom van de mens werd gebruikt om massaal de wet te overtreden.

In 2001 legde een rechter aan Napster beperkingen op en uiteindelijk moest het de boeken sluiten. Maar anderen namen Napsters dienstverlening over zodat, volgens de amusementsindustrie nog steeds voor 95% aan downloads (films, tv-programma’s, muziek) niet betaald wordt.
Napster had door zijn actie de grote platenfirma’s wel gedwongen om de wereld van de digitale distributie te betreden.

Een bedreiging

Zo bedreigt het internet eigenlijk de klassieke manier van zakendoen van de traditionele informatie- en communicatie-industrie. Impressario’s, uitgevers en hoofdredacteurs boeten aan belang in. Immers in deze virtuele wereld kan iedereen om het even wat op het net plaatsen en buiten de klassieke structuren iemand worden. Iedereen kan zijn schrijftalenten via blogs aan de wereld tonen, een video publiceren of een podcast maken.
Users generated context wordt dit fenomeen genoemd. Momenteel zou zowat 1/5de van het materiaal online van amateurs afkomstig zijn.

Het door Chad Hurley ontwikkelde You Tube is een van de grootste verdelers van amateurvideo’s. Elke dag wordt er meer dan één miljard keer op de site ingelogd. Zo creëert You Tube zijn eigen sterren en worden er mensen ontdekt die anders die kans via de klassieke kanalen nooit zouden hebben gekregen. Het werd een ideaal promotiekanaal voor artiesten die op die manier hopen op te vallen bij de talloze muziekliefhebbers, producers en journalisten.

Alles genormaliseerd?

Toch is er een verontrustende evolutie aan de gang. Daar waar vele blogs online kwamen van mensen voor wie dit de enige mogelijkheid was om zichzelf kenbaar te maken, blijkt nu dat 90% daarvan een sluimerend bestaan leiden.
En er is een ander fenomeen, vertegenwoordigd door mensen als Arianna Huffington met haar Huffington Post. Zij heeft een verzamelsite gecreëerd waar ze het werk van anderen opneemt, maar ook gratis filtert. Met andere woorden: zij beslist wat en hoe er gepubliceerd wordt, waardoor de vergelijking met de oude krant steeds actueler wordt. Redacteurs manifesteren zich meer en meer op het net en reacties her en der worden aan een controle onderworpen vooraleer ze online komen.
Het web, waar iedereen open en vrij zijn mening kan ventileren wordt door sommigen aan banden gelegd, zodat de oude hiërarchie opnieuw de kop opsteekt.

Iedereen gelijk?

Als je goed rondkijkt op het web zie je dat een gelijkaardige evolutie zich voordoet als in de reële wereld: een kleine elite gebruikt het om zijn macht te vestigen en om monopolies op te dringen. De nieuwe rijkdom en macht zit bij een kleine elite die uit Silicon Valley komt.In grosso modo is er één grote zoekmachine (Google), één grote boekenwinkel (Amazone), één dominerende markt (eBay) en één enorme netwerksite (Facebook). Ook hier hebben de grootsten de mogelijkheid om het hardst te roepen en hun merknaam op te dringen.

Hierdoor maakt Berners-Lee zich zorgen over de toekomst: het net evolueert misschien naar een toestand waarin de overheid of bepaalde bedrijven het voor het zeggen zullen krijgen waardoor de angst om het net te gebruiken zal toeslaan.
Neem het voorbeeld van Wikipedia, de encyclopedie waaraan eenieder zijn bijdrage kan leveren en verbeteringen aanbrengen, de realisering van de gelijkheidsdroom, want de kennis komt van het volk, los van experten.
Oprichter Jimmy Wales zag zich verplicht om in te grijpen en de regels te verscherpen om de kwaliteit en de accuraatheid te behouden, want de snelheid van beschikbaarheid ging ten koste van de juistheid.
De door Wales aangestelde redacteurs kunnen nu pagina’s afsluiten of beheerders wissen. Bij onenigheid arbitreert een twaalfkoppige commissie en in uiterste nood is er nog altijd Wales om de uiteindelijke verantwoordelijkheid te nemen.

Waar gaat het naartoe?

Met twee miljard zijn we nu online. Het internet heeft de wereld door elkaar geschud. Het heeft een enorme rijkdom (voor sommigen) geschapen en miljoenen mensen ertoe aangezet gratis te werken. Het internet heeft regimes in staat gesteld overal te gaan spioneren. Het heeft webverslaafden gecreëerd en nieuwe kennisgebieden ontsloten. Macht en cultuur werden gedemocratiseerd. Het slimste en grootste brein ter wereld werd geschapen. Met de aansluiting van Afrika werd een bijdrage geleverd tot de ontwikkeling van een heel continent.

De ene innovatie na de andere vindt plaats en niemand weet waar het zal eindigen en of de botsing tussen de oorspronkelijke idealen van gelijkheid en de opmars van de kapitalistische logica het net zal ten goede komen. Alleen de toekomst zal het uitwijzen