Brailleleesregel voor (zwaar) slechtzienden en blinden

Een blinde of (zwaar) slechtziende persoon maakt gebruik van zijn oren (spraak) en/of zijn vingers (braille) om teksten te lezen. Een brailleleesregel (soms ook aangeduid als 'brailleregel') zorgt ervoor dat tekstuele informatie van een computerscherm ook leesbaar wordt voor mensen met een visuele beperking die braille beheersen. Tekst die op het scherm staat, verschijnt op de leesregel via pennetjes die omhoog komen in het braillepatroon. Een screenreader (schermuitleesprogramma) stuurt de brailleleesregel aan. De brailleleesregel is ook bekend als een brailleregel of braillelijn.

• Doelgroep voor een brailleleesregel: Blinden en slechtzienden
• Soorten brailleleesregels
• Opties
• Prijs
• Problemen
• Preventie en beheer

Doelgroep voor een brailleleesregel: Blinden en slechtzienden

Een brailleleesregel is geschikt voor veel slechtzienden en blinden. Het biedt een oplossing voor degenen die niets meer zien en die, naast of in plaats van een spraaksynthesizer en/of vergrotingsprogramma op de computer, willen werken met braille. Een slechtziende persoon kan moe worden van langdurig naar het beeldscherm kijken. Voor anderen kan de werkafstand tot het scherm te kort zijn, waardoor zij voortdurend dicht tegen het scherm aanplakken. Voor sommige mensen is het veel sneller om braille te lezen dan letters op het scherm. Een brailleleesregel kan, in combinatie met een vergrotings- en/of spraakprogramma, een uitstekende oplossing zijn voor deze doelgroep. Brailleleesregels kunnen in allerlei situaties worden ingezet: thuis, op school, op het werk of tijdens een vrijetijdsactiviteit.

Soorten brailleleesregels

Een brailleregel is een plat apparaat dat een blinde of slechtziende persoon meestal onder het toetsenbord plaatst. Er zijn ook brailleregels op de markt die een gewoon toetsenbord bevatten. In dat geval is het gewone toetsenbord niet meer nodig.

Brailleregels bestaan uit zogenaamde braillecellen. Elke cel staat voor één karakter. Een brailleleesregel van 12 cellen is de kleinste beschikbare brailleleesregel en kan dus 12 karakters weergeven. Dit betekent dat de blinde of slechtziende persoon slechts een klein deel van de tekst op het scherm tegelijkertijd kan lezen. Via een bepaalde toets kan de persoon echter de rest van de tekst inzien. Kleine brailleleesregels worden vaak gebruikt bij smartphones of in andere situaties waarbij een draagbare brailleleesregel handig is, bijvoorbeeld tijdens het reizen in het openbaar vervoer. De grootste brailleleesregels op de markt bevatten 80 cellen en zijn vaak tafelmodellen met een aanzienlijk formaat. De meeste blinden en slechtzienden gebruiken een brailleregel met 40 cellen.

Daarnaast zijn er braillenotitietoestellen. Mensen met een visuele handicap drukken speciale toetsencombinaties in via 8 brailletoetsen om brailleletters te maken. Dit was vroeger de standaardmethode om braille te schrijven. Tegenwoordig gebruiken veel blinden echter een computer met een gewoon toetsenbord en een brailleprinter om tekst in braille af te drukken. Desondanks is een braillenotitietoestel voor sommige personen nog steeds erg handig voor het maken van snelle notities tijdens een les of telefoongesprek. Deze toestellen zijn vaak aansluitbaar aan een computer en bevatten zowel een brailleleesregel als brailletoetsen.

Opties

Boven elke braillecel staat een cursorroutingtoets. Hiermee kan de visueel gehandicapte persoon de cursor op een gewenste plaats of karakter zetten om tekst in te voeren of te bewerken. Een brailleleesregel beschikt vaak over aanvullende knoppen waarmee de gebruiker kan navigeren en de brailleweergave-instellingen kan aanpassen.

Prijs

De productie van een complex en nauwkeurig apparaat zoals een brailleleesregel is kostbaar. Daarom zijn brailleleesregels relatief duur. Een brailleleesregel met 40 cellen kost gemiddeld rond de 7.000 EUR, terwijl een 80-cellige brailleleesregel ongeveer 12.000 EUR kost. Brailleleesregels worden vaak gedeeltelijk of volledig vergoed door zorgverzekeraars (in Nederland) of het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) (http://www.vaph.be) in Vlaanderen. Het is belangrijk om de aankoop van een brailleleesregel goed voor te bereiden. Het onafhankelijk uittesten van dit hulpmiddel is essentieel om een goede aankoop te waarborgen. Dit kan door veel informatie over dit thema te verzamelen en door brailleleesregels live uit te testen. Een hulpmiddelenleverancier biedt doorgaans jaarlijks of op geregelde tijdstippen een reiniging en onderhoud van de braillecellen aan, wat contractueel met de koper is vastgelegd. De braillecellen zijn namelijk erg fijngevoelig en kunnen sneller beschadigen zonder adequaat onderhoud. De overheid vergoedt deze onderhoudskosten meestal volledig.

Problemen

Problemen bij van het gebruik van brailleleesregels kunnen onder andere omvatten:

• Onderhoudsproblemen: Regelmatig onderhoud is cruciaal om de braillecellen in goede staat te houden. Zonder adequaat onderhoud kunnen de cellen sneller defect raken.
• Hoge kosten: De aanschaf en het onderhoud van brailleleesregels kunnen aanzienlijke kosten met zich meebrengen, zelfs met vergoedingen van zorgverzekeraars of overheidsinstanties.
• Beperkingen in de weergave: Bij kleinere brailleleesregels kunnen gebruikers slechts een klein deel van de tekst tegelijkertijd zien, wat het lezen van grotere hoeveelheden tekst bemoeilijkt.
• Technische storingen: Net als bij andere elektronische apparaten kunnen brailleleesregels technische storingen ervaren, zoals problemen met de pennetjes die omhoog komen of de verbinding met de screenreader.

Preventie en beheer

Preventie van problemen met brailleleesregels omvat regelmatig onderhoud en correcte hantering van het apparaat. Gebruikers moeten hun brailleleesregel regelmatig laten controleren en onderhouden om de levensduur van de braillecellen te verlengen. Bovendien is het nuttig om vertrouwd te raken met de bedieningselementen en instellingen van de brailleleesregel om technische problemen te voorkomen. Het is ook aan te raden om bij eventuele technische storingen contact op te nemen met de leverancier voor ondersteuning en reparatie.

Lees verder

• Beeldschermloep: Hulpmiddel met camera voor slechtzienden
• Blind of slechtziend: Onafhankelijk advies hulpmiddelen
• Lezen in braille, grootletterdruk en gesproken lectuur
• Screenreaders: Computergebruik voor blinden en slechtzienden
• Hoe werk je met de computer als je niet (goed) meer ziet?