Computerpioniers: Herman Hollerith

Het invoeren van informatie en data in een computer was lange tijd een arbeidsintensief proces, dat veel tijd en mankracht kostte. Er moest een eenvoudiger systeem worden bedacht. Door de introductie van de ponskaart realiseerde Herman Hollerith (1860-1929) een enorme versnelling in de automatische verwerking van gegevens.

Herman Hollerith

Herman Hollerith werd in New York geboren in 1860, als zoon van Duitse immigranten. In 1880 werkte hij bij de 'U.S. Census effort' (Landelijk bureau voor de statistiek). Dit bureau was belast met de volkstelling die in de Verenigde Staten in 1880 werd gehouden en had ook de opdracht de gegevens in een redelijke tijd te verwerken. Gegevens van de volkstelling waren nodig voor de Amerikaanse overheid, bijvoorbeeld voor de samenstelling van het Huis van Afgevaardigden (onderdeel van de overheid).

Langdurige volkstelling

De verwerking van de gegevens van de volkstelling van 1880, waarbij 500 ambtenaren betrokken waren, duurde maar liefst zeven jaar. Ondertussen nam de bevolking van de Verenigde Staten enorm toe: uit alle delen van de wereld kwamen immigranten om zich in 'de Nieuwe Wereld' te vestigen.

De ponskaart

Hollerith nam kennis van het weefgetouw van Joseph Jacquard, dat het mogelijk maakte om ingewikkelde patronen in het weven te gebruiken. Deze machine werkte met kartonnen platen met gaten. Dr. John Shaw Billings bracht Hollerith op het idee om die kaarten met gaten te gebruiken voor personen. Gaten op bepaalde plaatsen in die kaart stelden dan bepaalde eigenschappen of bijzonderheden voor van die persoon.

Hollerith ging enthousiast met dit idee aan de slag, én met resultaat: Hij kwam uiteindelijk met de ponskaart. Op deze ponskaart waren vaste plaatsen waar al of niet gaten in geponst waren. Als een eigenschap van toepassing was, zat er een gat. Was die eigenschap niet van toepassing, dan zat er géén gat. Om de kaart te lezen, werd deze op een speciale plaats in de machine geplaatst. Draden werden dan naar de kaart uitgestoken. In de kaart zaten plaatsen waar gaten konden zitten. Als draden door de gaten konden, kwamen ze in een bak kwik. Als er een elektrische stroom op de draad stond, werd er door het kwik te raken contact gemaakt. Hierdoor konden de gegevens geteld worden. Kon de draad niet door de kaart omdat daar geen gat zat, dan was dat gegeven niet ingevuld of niet van toepassing. Het hoefde dan niet geteld te worden.

De kaarten waren een enorme vooruitgang. Eenvoudig te hanteren, eenvoudig op volgorde te leggen. Om de kaarten op te bergen werden bakken gebruikt, waarin ook dollarbiljetten geteld werden, dus de ponskaarten moesten dezelfde afmeting hebben.

Een nieuwe volkstelling

Hoewel U.S. Census effort nog bezig was met het verwerken van de gegevens van 1880, werd al nagedacht over de volkstelling van 1890. Hier zouden per persoon niet 6, maar 235 gegevens opgeslagen moeten worden. Veel méér gegevens, inmiddels ook méér mensen. Daarnaast was de opdracht binnen twee jaar met het werk klaar te zijn. Er werd een wedstrijd uitgeschreven: wie de beste machine hiervoor kon aanleveren zou de opdracht krijgen. Hollerith won de proef met glans, en hij mocht dan ook de machines maken die voor het verwerken van de gegevens van de volkstelling gebruikt zouden worden. Hollerith ontwierp ook een machine, die het aanmaken van de ponskaarten aanzienlijk zou versnellen. Door dit alles zouden dankzij de werkwijze van Hollerith per dag gegevens van enkele miljoenen mensen geteld kunnen worden. Ook ontwierp Hollerith machines om de ponskaarten ná het tellen te sorteren. Ook bedacht hij een manier om verschillende losse gegevens op de ponskaart met elkaar te combineren. Uiteindelijk was alles niet in twee jaar geteld, met dezelfde 500 ambtenaren en de 43 machines van Hollerith was de klus al in vier weken geklaard. De tijd- en kostenbesparing was enorm.

I.B.M.

Door dit grote succes kon Hollerith zijn machine over de hele wereld verkopen. Hij richtte een bedrijf op met de naam 'Tabulating Machine Company'. Dit was de voorloper van 'Computer Tabulating Recording Company'. In 1924 veranderde dit bedrijf haar naam in IBM (International Business Machines Company'). IBM is op dit moment een van de grootste bedrijven ter wereld die zich met computers en software bezighouden.

Besluit

De door Hollorith bedachte ponskaarten hebben tot ver in de twintigste eeuw overal ter wereld dienst gedaan om gegevens in de computer in te voeren.

Herman Hollerith overleed in 1929 op 69 jarige leeftijd.