Software as a Service (SaaS) vs. Locale Applicaties

Steeds meer computertoepassingen komen de laatste tijd ook beschikbaar als een dienst via het Internet (Software as a Service) en hoeven dan niet meer lokaal op de eigen PC te worden geïnstalleerd. Hier een kort overzicht van de voor- en nadelen en enige aanbevlingen.

Begripsomschrijving

Sinds de opkomst van de PC is het gebruikelijk dat de vakspecialist of zijn systeembeheerder de meeste toepassingen op de individuele PC(s) installeert, van daar opstart en de gerelateerde bestanden ook op die plaats opslaat. In feite was dit zelfs één van de belangrijkste argumenten voor de het enthousiasme ten aanzien van de PC als opvolger van de "terminal". Hiermee werd de gebruiker immers weer "mondig" en minder overgeleverd aan inflexibele centrale IS-afdelingen.

Met de opkomst van het Internet en vooral de algemene inzet van permanente verbindingen met een hoge doorvoersnelheid (zoals (A)DSL kabel, glasvezel en WiFi), is nu een tweede mogelijkheid beschikbaar om ditzelfde doel te bereiken: SaaS, Software as a Service, met de variant "Software on Demand" ook wel "cloud computing" genoemd. Een steeds groter aantal toepassingen is thans beschikbaar via het Internet en hoeft dan niet meer lokaal te worden geïnstalleerd. In de meeste gevallen zijn ook de bestanden op de centrale "server" ondergebracht, zij het in een per gebruiker afgeschermde ruimte.

Zoals zo vaak bij nieuwe ontwikkelingen zien vele marktwaarnemers deze benadering als toekomstwijzend en voorspellen het einde van de traditionele methodes van software-aanschaf. Hebben zij gelijk? Naar mijn mening verdient een meer genuanceerde opstelling de voorkeur.

Welke toepassingen?

Veel pleit ervoor de verschillende implementaties van webmail (zoals Microsoft's HOTMAIL en Google's Gmail), maar ook de mail transportdiensten (POP3, SMTP, IMAP) als de eerste voorlopers op grote schaal van SaaS te zien, op de voet gevolgd door de berichtendiensten en chat services (bijv. MSN). Zij gelden echter goeddeels als onderdeel van de infrastructuur en vallen dus buiten het hier aangesproken kader.

Zwaartepunten van SaaS in een zakelijke context zijn momenteel

Online Backup-Diensten

Hierbij kopieert men de belangrijkste gebruikersbestanden, of zelfs een afbeelding van het systeem als geheel geregeld en gewoonlijk automatisch naar een centrale off-site server, waar zij in optimale omstandigheden worden bewaard en van waar zij in geval van nood kunnen worden teruggehaald. Het grote voordeel ten opzichte van een lokale beveiliging is dat de backup niet aan dezelfde omgevingsrisico's (brand, waterschade, inbraak, enz.) bloot staat als het bronsysteem zelf.

Bureautoepassingen

Bedoeld zijn de "universele" op productiviteit gerichte dagelijkse computerondersteunde werkzaamheden, zoals, maar niet beperkt tot tekstverwerking, rekenprogramma's, presentatiesoftware, eenvoudige databanktoepassingen, agendabeheer, taakbeheer, enz.

Team Collaboratie

Een zeer geschikt thema voor SaaS. Het stelt geografisch verspreide deelnemers in staat gezamenlijk aan een project deel te nemen, te communiceren en documenten te bewerken, ieder vanaf de eigen werkplek.

"BackBone" toepassingen

Elke onderneming en praktijk kent een aantal zakelijke toepassingen, dat voor een goed functioneren en een betrouwbaar beheer noodzakelijk is, zonder tot de strategische speerpunten te behoren. Voorbeelden zijn de boekhouding (inclusief debiteurenadministratie en thesaurieplanning), de inkoop, het voorraadbeheer, de facturatie, de logistiek, het personeelsbeheer, de salarisadministratie, en het relatiebeheer (CRM). Samenvattend gebruikt men ook wel het acroniem ERP (enterprise resource planning).

Het is te verwachten dat de breedte en diepte van het aanbod zich in de nabije toekomst verder zal ontwikkelen.

Voordelen van SaaS

De volgende lijst maakt geen aanspraak op volledigheid:

Aanschafprijs

In de plaats van een periodieke of eenmalige licentiebijdrage treedt hier een "abonnement", wat in de meeste gevallen de initiële kosten drukt. In het bijzonder in een minder gunstige conjunctuurfase kan dit een krachtig argument zijn.

"Total Cost of Ownership"

Dit is een tweesnijdend zwaard. Enerzijds lopen bij SaaS de abonnementsbijdragen door zolang men van het pakket gebruik maakt, terwijl de licentieprijs bij aanschaf doorgaans eenmalig of ten minste gekoppeld is aan het uitbrengen van updates/upgrades. Anderzijds sluit het abonnement ook de ondersteuning en de migratie naar nieuwe versies van een programma in, waardoor men niet alleen "out-of-pocket" expense, maar ook bedrijfsinterne kosten en inspanningen uitspaart.

Bereikbaarheid

Een SaaS toepassing is te allen tijde vanaf om het even welke op het Internet aangesloten computer bereikbaar. Deze hoeft daarop niet speciaal te zijn toegesneden. Het kan dus een systeem zijn bij een relatie of zelfs in een Internet café of openbare bibliotheek. Bovendien is er geen limiet op het aantal simultane gebruikers, hetgeen in het bijzonder relevant is voor toepassingen die door meerdere mobiele werknemers moeten worden aangesproken.

Geen bedrijfsinterne server nodig

Om ongeveer dezelfde functionaliteit te bereiken zou men de toepassing op een bedrijfseigen via het Internet aanstuurbare server moeten installeren. Deze extra hardware en beheerskosten laten zich met SaaS vermijden.

Besparing op verwerkingscapaciteit

De computercapaciteit nodig voor het draaien van de toepassing resideert niet op het systeem van de eindgebruiker, waardoor dit minder krachtig hoeft te zijn en daarmee handzamer en goedkoper kan uitvallen. Met name zijn NetBooks vaak toereikend voor het doorvoeren van SaaS toepassingen.

Nadelen van SaaS

"Het is echter niet alles goud wat blinkt". Ook hier alleen een selectie:

Inperking in de keuze- en migratievrijheid

Hoewel men natuurlijk ook bij SaaS toepassingen de mogelijkheid tot migratie heeft, zien vele gebruikers hier meer belemmeringen dan bij lokaal geïnstalleerde software. Zo is het aanbod van alternatieven meestal beperkter, maar bovenal is de bestandsmigratie vaak omslachtiger. Met name de voorvechters van Open Source alternatieven zien SaaS als een niet toelaatbare kneveling van de gebruiker.

Moeilijkheden bij de integratie van verschillende toepassingen

Waar een taak of arbeidsproces de uitwisseling van informatie tussen verschillende programma's vereist, is deze, vooral indien ze afkomstig zijn van meerdere SaaS-aanbieders vaak minder gemakkelijk realiseerbaar, dan bij lokaal geïnstalleerde toepassingen, temeer waar bestandsformaten van SaaS programma's lang niet altijd worden gepubliceerd. Op zijn minst is een vaak omslachtige export/import operatie nodig, die aanleiding geeft tot een synchronisatierisico.

Onbeschikbaarheid

Bij SaaS is de aanbieder verantwoordelijk voor de beschikbaarheid van de toepassing. De praktijk leert dat deze (nog) vaak te wensen overlaat, zelfs bij de vooraanstaande leveranciers. Zo was Google's DOC toepassing en het Management platform in de afgelopen maanden meerdere dagen "uit de lucht", waarbij het voor de gebruiker irrelevant is of dit aan een intern probleem of zelfs aan een DoS aanval te wijten was.

Bescherming tegen data-verlies

Aangezien men dit blindelings uit handen geeft, dient de gebruiker een hoge mate van vertrouwen te hebben in de implementatie van een waterdicht backup-plan door de SaaS-leverancier. Problematisch is, dat men zulks meestal niet aan de praktijk kan toetsen en dus mogelijkerwijze pas bij een noodgeval met de neus op de feiten wordt gedrukt.

Gereduceerde functionaliteit

Waarschijnlijk slechts tijdelijk hinkt de functionaliteit van SaaS programma's vaak enige jaren achter die van de "verpakte" varianten aan. Zo komt Google's DOC-suite grotendeels overeen met MS's Office 2000 en is dus twee generaties verwijderd van de "state-of-the-art" implementatie.

De schaduwzijde van "online"

Tegenover alle voordelen van bereikbaarheid via het Internet, staat natuurlijk ook het bezwaar dat een permanente snelle Internet toegang wel noodzakelijk is om met een SaaS toepassing te kunnen werken. Deze is meestal, maar niet altijd gegeven. In het tegengesteld geval staat de SaaS-oplossing niet ter beschikking. Offline toegang is niet realiseerbaar.

Juridische aandachtspunten

De SaaS-server kan zich in beginsel overal ter wereld bevinden. De regelgeving ten aanzien van gegevensbescherming verbiedt in sommige landen het transport van informatie over de landsgrenzen, in andere begrenst zij zelfs de overdracht buiten het domein van de eigenaar.

Gegevensstroombeveiliging

Aangezien de bestanden bij SaaS toepassingen gewoonlijk op de server worden bijgehouden, leidt elke transactie tot een uitwisseling van informatie over het Internet. Bovendien gaat het daarbij door de aard van de toepassing meestal om gevoelige bedrijfsinformatie, waarmee concurrenten of zelfs cyber-criminelen hun voordeel kunnen doen. Soms is hier sprake van niet gecodeerde data, maar zelfs bij encryptie zijn de meer geavanceerde "onderscheppers" niet zelden in staat de sleutels te kraken.

De gedragscode van de SaaS-aanbieder

Wanneer men gevoelige processen onderbrengt bij derden, staat en valt de veiligheid mede met de zakelijke ethiek van de aanbieder. Is het zelfs voor de geoefende buitenstaander mogelijk zich over het Internet getransporteerde informatie toe te eigenen, zo is dat voor de aanbieder van de SaaS-toepassing zelf technisch nog veel eenvoudiger. En er zijn tamelijk sterke aanwijzingen dat dit ook gebeurt. Zelfs leveranciers van de eerste rang, zoals Google, hebben in dit opzicht geen onbesmeurd blazoen, zij het dat zij zich altijd op de meest lofwaardige motieven beroepen. Het blijft aan de cliënt om te beoordelen of hij met een dergelijke "big brother" in zee wenst te gaan.

Conclusies en aanbevelingen

Het SaaS toegangsmodel tot software voegt ongetwijfeld een belangrijke optie aan de implementatiemethodes van toepassingen voor PC-eindgebruikers toe, en een snelle groei op dit terrein ligt voor de hand.

Anderzijds is het zeker (nog) niet in alle omstandigheden optimaal en is een afweging van de alternatieven bijna altijd zinvol.

De noodzaak informatie vanaf een steeds wisselend, geografisch gespreid en daarop niet specifiek toegesneden aantal PCs te kunnen bereiken pleit voor de inzet van SaaS. Voorbeelden zijn team computing, project- en werkgroepen, documentatiesystemen en procesgestuurde taakstromen ("work flow").

Daarentegen is een lokale installatie de voorkeursoptie voor toepassingen stoelend op of resulterend in vertrouwelijke of gevoelige bedrijfsinformatie, dan wel met de hoogste eisen aan beschikbaarheid.

Ook gekoppelde deelsystemen van verschillende herkomst profiteren van een lokale inzet.
© 2008 - 2024 Wove, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Cloud computing, wat is het precies?Cloud computing, wat is het precies?Steeds vaker horen we de term Cloud computing voorbij komen. Een mooi voorbeeld van ‘het nieuwe werken’. Maar wat houdt…
Wat is Cloud Computing?Wat is Cloud Computing?Cloud Computing is een relatief nieuw fenomeen. Bij Cloud Computing is het mogelijk bepaalde diensten af te nemen en geb…
Pikken computers en robots ons werk in?Pikken computers en robots ons werk in?Nu al is het zo dat meer dan 75 procent van ons werk te maken heeft met computers. En dat effect zal alleen nog maar ver…

ERP versus SOA voor het MKB en de beroepspraktijkVanaf het prille begin is de boekhouding één van de meest frequente zakelijke computertoepassingen. De PC maakte het de…
Gratis PDF makenGratis PDF makenDe gratis converter doPDF is een uitstekend programma om allerlei doorzoekbare PDF-bestanden mee te maken. Er wordt geen…
Wove (2 artikelen)
Gepubliceerd: 17-12-2008
Rubriek: Pc en Internet
Subrubriek: Software
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.