Computerpioniers: Jack Tramiel en de Commodore 64

Door de toenemende mogelijkheden van de computer werd ook thuisgebruik interessanter. Een generatie homecomputers zag het licht. De Commodore 64 is een van de allermeest verkochte home-computers ter wereld. Bedenker van de legendarische Commodore 64 is Jack Tramiel. Wie is deze Jack Tramiel, en wat is de Commodore 64?

Jack Tramiel

In 1928 werd Jack Tramiel in Polen geboren met de naam Jacek Trzmiel. Jacek kwam na de Duitse invasie met zijn familie terecht in het getto in Lodz, daarna in Auschwitz. Na onderzoek door Joseph Mengele kwam Jacek terecht in het werkkamp Ahlem. Na de Tweede Wereldoorlog emigreerde Jacek naar de Verenigde Staten, waar hij verder als Jack Tramiel door het leven ging. Na enkele jaren als taxichauffeur gewerkt te hebben, richtte hij in 1954 een bedrijfje op dat schrijfmachines repareerde. De naam van het bedrijfje: Commodore.

Apple en PET

In de decennia die volgden werden computers kleiner en handzamer en bedrijven zagen de mogelijkheden van de nieuwe techniek. Hier lagen kansen! Commodore begon aan de ontwikkeling van een eigen computer. Toen Steve Jobbs en Steve Wozniak langs kwamen met het prototype van de Apple-II werden ze door Tramiel weggestuurd. Hij was niet geïnteresseerd, hij werkte aan een eigen computer. Ook in de overname van Apple door Commodore was Tramiel niet geïnteresseerd. In 1977 bracht Commodore zijn eerste computer uit, de PET. In datzelfde jaar bracht Apple de Apple-II uit.

Kleur of geen kleur?

De Commodore-PET was een geïntegreerde machine, met het beeldscherm ingebouwd. Helaas was ervoor gekozen een zwartwit-beeldscherm te gebruiken. Apple-II gebruikte kleuren. De PET was een succes, maar bereikte nooit de top. Met het uitbrengen van de VIC-20 had Commodore een computer in huis die ook met een kleurenscherm werkte.

Commodore 64

In 1982 kwam de Commodore 64 uit. Deze machine was meteen een enorm succes. Klein, compact en toch krachtig. De hele computer bestaat in feite uit een dik toetsenbord. Onder de toetsen bevond zich alle computerelektronica. De Commodore 64 was gemakkelijk te koppelen aan een beeldscherm of een televisietoestel.

Specificaties

De Commodore 64 had een werkgeheugen van 64 kB (kilobyte), vandaar ook het getal 64 dat achter Commodore staat. De computer had niet meer ruimte dan die 64 kB, dus na het laden van het besturingssysteem was daar maar een gedeelte van over. Onder BASIC was er voor de gebruiker maar 37 kB over. De machine beschikte over een processor, een videoprocessor en een audioprocessor.

BASIC

Na opstarten kwam de gebruiker meteen in het BASIC-systeem. BASIC is in feite een programmeertaal, die voor de Commodore 64 is uitgebreid met specifieke commando's om simpele besturingstaken te kunnen doen, zoals bestanden laden of opslaan, programma's starten, of listings produceren. BASIC was in de jaren 80 op elke computer te vinden, homecomputers of Personal Computers (PC). Helaas waren deze BASIC-varianten onderling wel vergelijkbaar, maar niet uitwisselbaar. Een BASIC-programma voor de Commodore 64 werkte zonder aanpassingen niet op de MSX-homecomputer of de IBM Personal Computer.

Programma's

Omdat de Commodore 64 voor het publiek betaalbaar was werd deze massaal aangeschaft. Veel enthousiaste programmeurs ontwikkelden eigen programma's, en vanwege de grote marktpenetratie van de machine was het voor bedrijven ook interessant professionelere programma's te ontwikkelen.

Opslag van programma's

Moderne computers hebben harde schijven waar programma's op kunnen worden opgeslagen. Dat had een homecomputer begin jaren 80 allemaal niet. Aanvankelijk werden programma's op cassettebandjes opgeslagen. Wie zo'n bandje in geluidsapparatuur afspeelde hoorde allerlei gepiep en geknars. Voor de Commodore 64 werden speciale cassettespelers gebruikt, die gelukkig geen geluid produceerden. Het inlezen van een programma kon lang duren, soms meerdere minuten. Dat maakte het ook gevoeliger voor storingen. Met wat pech kon je na een aantal minuten constateren dat je het nog maar eens moest proberen. Later werden voor de Commodore 64 ook speciale diskettestations ontwikkeld, waar floppy-disks in konden (5,15 inch in doorsnede) met een capaciteit van 170 kB. Nog later kwamen ook stations die floppy's aankonden van hogere capaciteit en modellen die de modernere 3,5-inch diskettes konden lezen.

Ongekend succes

De Commodore 64 werd een ongekend succes en heeft belangrijk bijgedragen aan de acceptatie van computers in gewone huishoudens. De Commodore 64 bewees dat er buiten bedrijven ook een grote markt was voor computertechniek. Gebruikers van de Commodore 64 verenigden zich in gebruikersgroepen, hiermee de software-ontwikkelaars verder stimulerend nieuw materiaal uit te brengen. Ook tegenwoordig bestaan er nog van deze gebruikersgroepen. Hoewel niet iedereen meer beschikt over een originele Commodore 64 zijn er emulatieprogramma's voor de PC. Met behulp van zo'n programma boots je op je PC een Commodore 64 na, en kun je de oude spelletjes weer prima spelen!

Opvolgers

In 1985 werd de Commodore 128 uitgebracht. Met deze computer kon je op twee manieren werken. Ofwel je startte hem op als een Commodore 64, ofwel je maakte gebruik van de hogere mogelijkheden van de 128. Ook in 1985 werd Commodore Amiga uitgebracht, die veel meer grafische mogelijkheden had, en op zijn beurt een grote groep enthousiaste gebruikers kende.

Failliet

In de jaren 90 ging Commodore failliet. Na diverse overnames en doorstarts is het echter nooit meer echt goed van de grond gekomen. Er zijn wel opvolgers. Zo brengt Commodore USA een computer uit die er helemaal uitziet als de klassieke Commodore 64. Intern is het echter ook een gewone PC. Bij het opstarten kun je kiezen of je de Commodore 64-emulator wilt starten, of de gewone PC.

Atari ST

Toen Commodore de Amiga uitbracht, in 1985, had Jack Tramiel het bedrijf al verlaten. In 1984 was Tramiel al bij Commodore weggegaan. Hij kocht concurrent Atari op, en bouwde daar de ook al legendarisch geworden Atari ST-computer, die door de kwalitatief zeer goede audio-chips erg geliefd was bij musici.

Jack Tramiel

Begin april 2012 overleed Jack Tramiel, de geestelijk vader van de legendarische Atari ST en de Commodore 64, de meest verkochte homecomputer ooit.