Hoe voorkom en verwijder je spyware?

Het internet zit vol met spannende en leuke verrassingen. Er zijn niet alleen leuke websites met grappige of aandoenlijke verhalen en waardevolle tips, maar er zijn ook allerlei handige programmaatjes te vinden. In veel gevallen kun je die gewoon gratis downloaden. Nou ja, gratis… Veel van die gratis programma’s en leuke website hebben een verborgen functionaliteit om jou en jouw internetgedrag te observeren en door te spelen naar anderen. We hebben het over spyware. Hoe kom je eraan, hoe kom je er weer vanaf en hoe kun je voorkomen dat je dit soort rommel binnen krijgt?

Spyware, waar hebben we het over?

De term spyware wordt, in combinatie met nog zo’n term als malware, vaak in computerkringen gehoord en gebruikt. In het woord kun je twee woorddelen herkennen: spy en ware. Het eerste deel, spy, is het Engelse woord voor spion. Het tweede deel ware is een afkorting van software, ofwel een programma dat op je computer of smartphone wordt uitgevoerd. Voeg je spy en ware samen, dan krijg je spyware, ofwel software die ontworpen is om jou te bespioneren en die jouw computergedrag doorspeelt aan anderen - niet altijd met zuivere bedoelingen. Je hebt spyware die enkel een direct commercieel belang heeft en die er voor zorgt dat je wordt voorzien van op maat gesneden aanbiedingen. Maar je hebt ook spyware met een heel wat minder prettige bedoeling en die ervoor zorgt dat privé informatie en bijvoorbeeld informatie over je internetbankieren terecht komt bij criminele partijen. Dat wil je natuurlijk niet!

Spyware en malware

Er bestaan verschillende soorten software die taken op je computer uitvoeren die er niet thuishoren. Computervirussen zijn onder het grote publiek misschien het meest bekend. Dit zijn programma’s die je computer besmetten met software die jouw computer en bestanden onbruikbaar maken of versleutelen. Of die op de achtergrond jouw computer inzetten als verzender van grote hoeveelheden spam of onderdeel maken van een crimineel netwerk. Al deze soorten software worden samen aangeduid als malware. Spyware valt hier ook onder.

Waar komt die spyware vandaan?

Spyware verspreidt zich niet, zoals computervirussen doen, op eigen houtje van computer naar computer, maar wordt hierbij door menselijk handelen geholpen. Ofwel: je haalt het zelf binnen, in de meeste gevallen compleet onbewust. Er zijn verschillende manieren om met spyware opgescheept te raken.

Gratis...

Je hebt een gratis programma gedownload en geïnstalleerd. In dat gratis programma heeft de programmeur extra functies toegevoegd die op de achtergrond informatie over jou verzamelen en delen met de programmeur of diens opdrachtgever.

Valkuilen bij installaties

Je hebt een programma gedownload en bij het installeren worden er allerlei handige toevoegingen geïnstalleerd. Soms wordt je netjes gevraagd of je dat wil, maar veel mensen klikken gewoon elke keer op OK om de volgende installatiestappen te doorlopen en houden geen rekening met mogelijk aangevinkte opties die voor de installatie van die extra mogelijkheden zorgen. Denk aan een toolbar in je browser of extra programmaatjes die naast het bedoelde programma ook worden geïnstalleerd en automatisch starten als je computer aan gaat.

Onveilige websites

Niet alle websites zijn even goed te vertrouwen. Op een aantal sites waar je iets wil downloaden worden allerlei handige extra functies aangeprezen en is de indeling van de pagina zodanig dat je heel gemakkelijk een verkeerde downloadknop hebt aangeklikt.

Ontdekken van spyware

Goed geschreven spyware doet zijn werk in alle heimelijkheid en zal zich zo goed mogelijk in je systeem willen verstoppen. Dat is in zekere zin logisch, de programmeur van de spyware of diens opdrachtgever raakt zijn informatie- en inkomstenbron kwijt als je de spyware ontdekt en verwijdert. Toch is het onvermijdelijk dat spyware resources van je computer gebruikt om zijn werk te doen. En hierdoor kan de spyware blijk geven van zijn aanwezigheid.

• Doordat de spyware computer-resources verbruikt zal de computer langzamer werken.
• De startpagina van je browser is ineens veranderd in een voor jou onbekende pagina of zoekmachine.
• Je hebt last van pop-ups, schermen die plotseling in beeld komen en je allerlei advertenties voorschotelen.
• Als je in taakbeheer gaat kijken zie je een Windowsproces dat relatief veel geheugenruimte of processorkracht in beslag neemt.
• De snelheid van je internet is trager dan voorheen. Opvallend is dat eventuele andere computers of je smartphone in je thuisnetwerk hier geen last van lijkt te hebben.

Bemerk je één of meerdere van deze symptomen of ander opvallend vreemd gedrag van je computer? Dan is het goed een antispywareprogramma in te zetten om je systeem goed te controleren op ongewenste aanwezigheden.

Voorkomen van spyware

Spyware kan soms al een tijdje in je systeem zitten voor je de aanwezigheid opmerkt en tot actie overgaat. In die tijd kan er al heel wat gevoelige informatie zijn verzameld en doorgespeeld. Het is dus zaak om te voorkomen dat spyware bij jou kansen krijgt. Denk hierbij aan de volgende punten:

• Het bezoeken van sommige websites brengt meer risico’s met zich mee dan andere. Denk bijvoorbeeld aan sites met erotische inhoud of illegale content. Dit soort sites kun je dus beter vermijden.
• Klik nooit op pop-ups, banners, aanbiedingen, e.d. op websites die je bedenkelijk voorkomen.
• Als je een programma installeert, let er dan goed op dat er geen ongewenste extra’s worden mee-geïnstalleerd. Eventuele vinkjes voor extra toolbars en onduidelijke extra’s verwijder je dus.
• Krijg je een e-mail die je vreemd of verdacht voorkomt, dan klik je hierin nooit op de links.
• Als je een mail krijgt van een onbekende dan is het een goed idee om eventuele bijlages niet te openen.
• Verzoeken om vertrouwelijke informatie leg je naast je neer. Zo zullen banken en creditcard-maatschappijen je nooit via een e-mail om vertrouwelijke informatie vragen. Links in dit soort mails moet je dus nooit aanklikken.

Verwijderen van spyware

Als je weet dat je spyware op je computer hebt staan, of als je dat vermoedt, dan kun je een anti-spywareprogramma gebruiken om de ongewenste spyware weer te verwijderen. Zo’n programma kan ook je computer controleren op de aanwezigheid van spyware, virussen en andere ongerechtigheden. Sommige van deze programma’s kun je gratis downloaden en gebruiken, soms kun je een betaald programma voor een proefperiode gratis gebruiken. Andere kun je kopen en bieden je voor een periode, bijvoorbeeld een jaar, hun bescherming en overige diensten aan. In de meeste gevallen kost je dat een paar tientjes per jaar. Hieronder worden enkele van deze programma’s genoemd:

• Bitdefender
• Bullguard
• Hitman Pro
• OSHI Defender
• Malware Bytes Anti-Malware