mijn kijk op

Social media als uitlaatklep

Dat social media niet meer weg te denken is, is evident. Maar veel zaken ontwikkelen zich gaandeweg en dat geldt ook voor social media. Het is niet meer puur dat zakelijke- of privébericht wat je als belangwekkend ervaart en daarom met de mensen wil delen. Het is een uitlaatklep geworden voor iedereen die denkt iets te moeten melden en daar zit veel bagger bij. Maar ja … dat is inherent aan die eerdergenoemde ontwikkeling.

Regels binnen social media

Natuurlijk heeft iedere nieuwe aanbieder op het social media-vlak regels in zijn richtlijnen / algemene voorwaarden opgenomen, maar het lijkt alsof deze langzaam iets verwateren en daarnaast kunnen uitwassen nooit helemaal voorkomen. Er zijn verschillende social media-organisaties die strak zijn met de regels, maar voor degene die de gal wil spuwen, blijft er meer dan voldoende ruimte om dit te doen. We kunnen rustig stellen dat met de toename van het verkeer via de social media, ook de "galspuwers" in aantal en qua inhoud toenemen (in 2 jaar tijd is het verdrievoudigd). Wat kan je er mee of wat moet je er mee?

Andere rol social media

Of het oorspronkelijk de bedoeling was om de verschillende sociale media-sites als uitlaatklep en soms “bagger-kanaal” te gebruiken, valt nog te bezien. Maar je kunt het bijna niet voorkomen dat mensen altijd een weg vinden om hun grieven te tonen.

De social media zoals we deze nu invulling kunnen geven, heeft deels een anoniem karakter. Je kunt je immers voordoen als wie dan ook en dat de wereld in smijten wat je wilt. Wie maakt je wat? … Hoewel dat door al het extreme geweld ook steeds meer ingekaderd wordt. Uit het anonieme onderzoek komt naar voren dat maar liefst 40% per definitie anoniem wil blijven. Dan zitten daar degenen die zelfs een anoniem onderzoek te weinig anoniem vinden, niet bij.

Waarom willen we ons zo laten gelden?

Behalve zo nu en dan de mening te ventileren op bijvoorbeeld Twitter of Facebook, willen we steeds meer onszelf laten gelden door onze uitspraken en mogelijk bijbehorende acties. We willen geen eenheidsworst zijn, niet opgaan in de massa, geen grijze muizen. Zo'n 28% geeft aan de mening te ventileren juist om te provoceren, met als doel de gedachten over een bepaald onderwerp op gang te brengen. Bijna de helft wil gewoon de mening ventileren.

Door dit alles massaal te doen, lijkt het alsof we toch weer op gaan in de massa … maar zo wordt het vaak niet gezien.
Daar komt nog bij dat we er een soort identiteit aan ontlenen en dit kan een heel eigen leven gaan leiden. Met alle gevolgen van dien. Volgen wil nog niet zeggen dat de mening gedeeld wordt, daar is het overgrote deel zich wel van bewust. Maar men wordt wel "gesterkt" door veel volgers. Afhankelijk van het onderwerp kan het oplopen tot zo'n 75%.

Social media en de menselijke psyche

Het is altijd fascinerend te zien hoe de menselijke geest werkt en hoe we "kanalen" zoeken om ons te profileren en hopen of wellicht zelfs verwachten dat er mensen op gaan reageren. Want hoewel de mens van nature een kudde dier is, willen we dat vooral niet zijn. We profileren ons op allerlei manieren en daar is social media er één van. Een groot deel van de mensen hoopt daarmee "opgepikt" te worden.

Wat nu zo fascinerend is, is dat we ondanks die profilering wel gaan volgen. We volgen de extremisten en hun verwerpelijke gedachten (eventueel onder het motto dat het geloof dit predikt), we volgen bekende mensen die hun gevoelens ventileren op internet omdat ze het leuk vinden of om zichzelf nog meer als BN’er te profileren en we volgen iedereen die iets te vertellen heeft wat (even) buiten de gebaande paden gaat.
Dit roept vervolgens toch weer het idee op dat we helemaal niet zo’n onafhankelijke geesten zijn, maar moet een ieder maar voor zichzelf invullen.

Wat doet het?

Er kunnen absoluut heel goede zaken voortkomen vanuit bijvoorbeeld oproepen die via de social media zijn gedaan. Menig goed doel is bereikt of krijgt minimaal een stevige steun in de rug door de hulp welke via social media in gang gezet is. Dit kan iets in praktische zin, maar ook financieel zijn. Denk ook aan de toenemende creativiteit die we via de beeldkanalen vooral voorgeschoteld krijgen. Het percentage wat op deze wijze "opgepikt" wil worden is hier het grootst en feitelijk is het ook een prima kanaal voor bepaalde creatieve uitingen.

Daar staat tegenover dat daar waar positiviteit is, er ook altijd negativiteit uit naar voren kan komen. Extremisten komen met opruiende teksten om mensen tot zich te laten wenden of juist de doelgroep te kleineren (of andere verwerpelijke zaken).
Soms kunnen beelden die meegestuurd worden of een specifiek beeldkanaal, zoals youtube, de boodschap nog versterken. Aangezien weinigen, in ieder geval geen respondenten, in deze categorie menen te vallen, zijn de cijfers dus weinig zeggend.

Natuurlijk speelt agressie ook altijd een rol en ventileren mensen zaken die het daglicht eigenlijk niet verdragen, daar waar men niet face tot face durft te komen of omdat men een grote groep snel wil bereiken (in negatieve zin).

Tot slot

Is social media als uitlaatklep van toegevoegde waarde? Tja, eigenlijk is deze vraag niet relevant, want het is er gewoon. Dat neemt niet weg dat je er naar kunt streven om het op een juiste manier te gebruiken. Regels wel of niet volgen is één, maar er is ook nog zoiets als ethische waarde. Helaas wordt dat aspect bij social media nog wel eens als lastig ervaren. Zo'n 14% is expliciet over te "beperkingen", zoals men het noemt.

Dit artikel is mede gebaseerd op steekproeven in Nederland, België, Duitsland en Frankrijk en maakt deel uit van een onderzoek van Z. Friezinger, onderzoeker SiRL