Rosetta Stone taalsoftware: werkt het?

Rosetta Stone biedt taalsoftware aan met een stevig prijskaartje. Ze beloven goede resultaten in korte tijd. Kan dit wel? Het programma werkt op basis van "full immersion", wat betekent dat alleen de doeltaal wordt aangeboden. Door gebruik te maken van fotomateriaal begrijp je toch wat er gezegd wordt.

• Rosetta Stone
• Wat is immersion?
• Aspecten van het programma
• Voor- en nadelen
• Conclusie
• Over de auteur

Rosetta Stone

Het bedrijf is vernoemd naar de Rosetta Stone die leidde tot de ontcijfering van de Egyptische hiërogliefen. De tekens van de Egyptenaren waren bekend, maar op de zogenaamde Rosetta Stone stond min of meer dezelfde tekst in hiërogliefen en Grieks. Op deze manier konden ook de hiërogliefen begrepen worden wat uiteraard een heel belangrijke stap was in de verdere kennis van de Egyptische cultuur. Het bedrijf zelf bestaat sinds 1992 en richt zich op taalverwervingssoftware door immersion.

Wat is immersion?

Immersion betekent letterlijk onderdompeling. Je leert iets nieuws door je er volledig in te storten en je erdoor te laten omgeven. Het is de manier waarop je als kind een taal leert, maar dat wil niet per se zeggen dat het op latere leeftijd ook werkt. Wetenschappers menen dat het brein voor een bepaalde periode zeer gevoelig is voor taal, maar dat dit later afneemt. Immersion betekent dat er geen vertaling wordt aangeboden en dat gebeurt ook niet in de software. Alles gaat met plaatjes en tekst waar je op moet klikken of die je moet verslepen. Het klinkt dus intuïtief heel mooi, maar werkt het ook?

Aspecten van het programma

Rosetta Stone bestaat uit verschillende onderdelen. Allereerst heb je het programma zelf wat je in de door jou gewenste taal kan installeren. Dan heb je zogenaamde Language Packs die je afzonderlijk kan kopen en installeren. De Language Packs bestrijken verschillende niveaus, meestal drie maar soms ook vijf, en worden dus vaak als pakket aangeboden per taal. Een niveau bestaat uit vier secties die weer onder verdeeld zijn in vier hoofdstukken (dus in totaal 16 hoofdstukken). Het niveau en de onderwerpen worden uiteraard steeds hoger. Ieder hoofdstuk biedt een les aan en dan verschillende uitbreidingsdelen die zich op een taalaspect richten. Na vier hoofdstukken (een sectie) is er een soort toets. Hierbij komen verschillende plaatjes voorbij die een verhaalsituatie voorstellen waarbij je zelfstandig correct moet reageren zowel door de juiste vraag te stellen gelet op het antwoord als het juist antwoord geven op een vraag.

Software

Het programma heeft een positief geluidje als je iets goed doet en een kort negatief geluidje bij een fout. Op deze manier wil je graag doorgaan. Na verloop van tijd kan het wel wat eentonig worden, vooral als je te lang achter elkaar ermee bezig bent. De systeemeisen zijn niet bijzonder hoog, maar het is wel een redelijk zwaar programma. Het is dus beter als je flink wat ruimte op de harde schijf hebt.

Luisteren

Een van de belangrijkste aspecten van taal, vooral in het begin, is dat je bloot wordt gesteld aan input in de betreffende taal. Rosetta Stone pakt dit heel goed op, want alles wordt constant uitgesproken door moedertaalsprekers. De snelheid is enigszins aangepast, maar ligt niet heel veel lager dan het normale spreektempo. Vrijwel elke oefening omvat een luisterdeel, bijvoorbeeld het juiste plaatje vinden bij de gehoorde zin (met of zonder tekst).

Spreken
Dit is aan moeilijk punt voor software, want hoe kan een programma je corrigeren op je uitspraak? De oplossing is bevredigend. Op verschillende momenten in het hoofdstuk wordt er een woord of zin voorgezegd die je dan vervolgens moet nazeggen na de piep. Als je uitspraak te ver verwijderd is van het voorbeeld, moet je het nog een keer proberen. Dit gaat net zolang door totdat je dicht genoeg bij de echte uitspraak bent. Het programma biedt de mogelijkheid om hier ook naar het spraaksignaal te kijken van het voorbeeld en jezelf. Op die manier kun je zien waar je fout gaat, bijvoorbeeld als het voorbeeld pieken vertoont maar jouw ingesproken tekst niet.

Telkens voordat je met het programma begint, kun je de zwaarte van de beoordeling instellen op een schaal van 1 tot 10. Als je er dus veel aan gelegen is om echt als een moedertaalspreker te klinken, kun je het programma strenger laten zijn. Een heel sterk punt van de software is dat je direct vanaf het begin moet spreken. Je overwint dus al snel de schroom om iets in de taal te zeggen.

Een laatste voordeel is dat niet zo vast zit aan geschreven tekst als met een boek. Je hebt dus ook veel minder dat je dingen gaat uitspreken zoals ze geschreven worden, wat een typisch probleem is voor veel taalleerders. Zelfs in het begin klink je dus al veel sneller als een moedertaalspreker.

Lezen
Je krijgt direct de tekst aangeboden in de taal naar keuze. Je ziet dezelfde woorden en zinnetjes steeds terug komen. Voor talen met een ander alfabet is er de mogelijkheid om ook in het Latijnse alfabet de tekst te zien. Vooral in het begin is dit erg handig.

Schrijven

Het is direct duidelijk dat dit niet het sterke punt van het programma is. Er is wel een schrijfonderdeel, maar dat zit enigszins verstopt in de extra onderdelen van het hoofdstuk. Als je dus alleen de hoofdles doet, kom je nooit een schrijfoefening tegen.
Grammatica
Hier is waar het immersion aspect pas echt tot zijn recht komt: je krijgt geen grammaticaregels aangeboden. Je moet dus zelf ontdekken hoe de vork in de steel zit. Een voorbeeld uit het Mandarijn:

In Mandarijn is er geen onderscheid op het zelfstandig naamwoord tussen enkel- en meervoud. Zowel "man" als "mannen" is "nan ren" (letterlijk: man persoon). Maar je ziet dit wel terug in het gebruik van "deze". Als je wilt zeggen "deze man" wordt het "zhi ge nan ren", maar "deze mannen" wordt "zhi xie nan ren". Dit wordt als zodanig niet uitgelegd met regels zoals hierboven, maar je krijgt plaatjes aangeboden. Eerst luister je alleen: je ziet een man en hoort "zhi ge nan ren", dan zie je meerdere mannen en je hoort "zhi xie nan ren". In de oefening moet je dan tussen een plaatje van een of meerdere mannen kiezen terwijl je de Chinese frasen hoort. Doordat je fouten gaat maken als je het niet begrepen hebt, ga je vanzelf nadenken wat het verschil is tussen de twee eerder aangeboden plaatjes. Zo leg je als vanzelf de link.

Dynamic Immersion

Rosetta Stone adverteert met Dynamic Immersion. Dit houdt vooral in dat na een bepaalde tijd met het programma je wordt aangemoedigd om een bepaald eerder lesdeel te herhalen. Je hoeft hier niet op in te gaan, want als je dit niet wilt doen, kun je ook gewoon verder. Ondanks het adverteren met dit extra aspect, komt het niet volledig tot zijn recht. Je kunt het eenvoudigweg negeren en de prompt komt ook niet heel vaak.

Voor- en nadelen

Mocht je overwegen om Rosetta Stone aan te schaffen, wat zijn de voor- en nadelen?

Voordelen

• Het programma werkt snel in het verwerven van luister- en spreekvaardigheid.
• Je hoeft geen grammaticaregels te leren.
• Uitspraak is 100% standaard door moedertaalsprekers.
• Je kunt in je eigen tempo leren.
• Er wordt geen voorkennis verondersteld van de taal, je begint bij nul

Nadelen

• Goedkoop is anders.
• Lezen en schrijven leer je er niet echt mee.
• Het programma kan niet specifiek jouw uitspraak corrigeren.
• Je moet de discipline hebben om jezelf tot leren aan te zetten.
• Als je al wat van de taal weet, kan het vervelend zijn om vooraan te moeten beginnen.

Conclusie

Dan nu de hamvraag: is Rosetta Stone het waard? Diegenen met interesse en motivatie zullen er zeker snel iets van opsteken en zich comfortabel voelen en zelfvertrouwen hebben in de taal. Maar hoe leuk ze het leerproces ook proberen te maken, uiteindelijk moet je er toch veel tijd in steken en geldt dat je voor moeilijkere talen toch veel moeite zal moeten doen. Mijn inschatting is dat het een goed product is als je taalvaardigheid wilt opbouwen in een nieuwe taal. Is het beter dan een cursus volgen? Dat ligt helemaal aan wat voor persoon je bent. Als je een stok achter de deur moet hebben om iets te doen, is een cursus beter. Als je liever in je eigen tempo werkt en in je eigen tijd, is Rosetta Stone beter.

Over de auteur

De auteur heeft een Master in Taalwetenschap waarin wordt gekeken hoe mensen een tweede taal leren.

Lees verder

• Je Engels testen: welke Cambridge ESOL toets is geschikt?
• Wat is toegepaste taalwetenschap?