Geniale uitvinder of geniale oplichter?

Op 11 juli 2009 is het tien jaar geleden dat uitvinder Jan Sloot, een dag voordat hij een miljoenencontract zou tekenen, door een hartaanval kwam te overlijden. De Nieuwegeiner bedacht een revolutionaire methode om honderd films op een 64kb chip te zetten. Vice-President Roel Pieper nam ontslag bij Philips toen hij de vinding in werking had gezien en sloot zich bij de uitvinder aan. AbnAmro wilde miljoenen in het project steken en andere investeerders stonden in de rij. Jan Sloot: geniaal of...? In de zomer van 1999 komt er een eind aan wat de uitvinding van de eeuw genoemd werd: het Sloot Digital Coding System (SDCS). Jan Sloot, de bedenker van het systeem, krijgt een dag voordat hij eindelijk de werking van zijn systeem zou openbaren, een fatale hartaanval en valt dood neer in de tuin van zijn Nieuwegeinse woning. Met de dood van de uitvinder komt er ook onmiddellijk een eind aan de grootse plannen van de Executive Vice-President van Philips, Roel Pieper, die het electronicaconcern verliet toen hij het systeem van Sloot in werking had gezien. Pieper wil privé elf miljoen gulden investeren en geschat wordt dat AbnAmro, als mede-investeerder, maar liefst vijftig miljoen gulden in het project wil steken. Sloot nam echter de allesomvattende broncode van zijn systeem mee het graf in. De reden hiervoor is dat Sloot zo wantrouwend en paranoïde was dat hij niemand de werking van zijn systeem had uitgelegd noch iets daarvan op papier had gezet, uit angst dat iemand er met z'n vinding vandoor zou gaan. Dus met met de dood van Jan Sloot stierf ook het Sloot Digital Coding System. Tot groot verdriet van Pieper en AbnAmro, dat moge duidelijk zijn.

Wat ging er aan vooraf?

Sloot werkte tot 1978 voor Philips en verhuisde daarna naar Groningen waar hij een audio- en videowinkel begon. Hij was niet erg succesvol in het hoge noorden en vertrok na enkele jaren naar Nieuwegein, bij Utrecht. Ondertussen werkte hij aan zijn vinding, het Sloot Digital Coding System, een nieuw datacompressiesysteem. Dit systeem was dermate revolutionair dat het in één klap de huidige computertechnologie zou doen verouderen; een doorbraak van deze technologie zouden de standaarden Blu-Ray en HD DVD direct antiek maken en miljarden dollars investeringen van concerns zoals Toshiba en Philips zouden weggegooid geld zijn. Sloot maakte in 1997 bekend dat zijn compressiesysteem functioneerde en dat hij klaar was om dit ook te demonstreren. En te verkopen. Voor veel geld, heel veel geld. De investeerders berekenen dat de vinding zo'n tweehonderd miljard dollar waard is...

'In Sillicon Valley vielen ze van hun stoel tijdens de demonstratie'

Door de bekendheid van Pieper in de zakenwereld én door zijn functie bij Philips, was het niet erg moeilijk voor hem om afspraken te maken met de grote computer- en softwarebedrijven in Sillicon Valley voor een demonstratie. Afspraken op CEO-niveau, uiteraard. Sloot kwam steevast de grote en overdadige directiekamers binnen met het kastje, met daarin zijn vinding, onder z'n arm. Tijdens de gehele reis van Nieuwegein naar Sillicon Valley zou Sloot het kastje voortdurend in zijn handen hebben gehouden. Hij was echt doodsbang dat het gestolen zou worden. Atlhans, dat is wat hij zei.
Nadat Sloot voorgesteld was aan de aanwezigen pakte hij zijn meegebrachte laptop en met een kabeltje maakte hij verbinding met het kastje met daarin zijn uitvinding. Vervolgens pakte hij een een chipkaart en stak die in een gleuf in het kastje. Vrijwel onmiddellijk verscheen er een film op het beeldscherm van de laptop. Sloot spoelt vooruit, achteruit, spoelt de scenes vooruit en achteruit, vooruit door de hoofdstukken, achteruit door de hoofdstukken, alles kan. Niets bijzonders tot nu toe. Echter, zoals de aanwezigen opmerken, er is nagenoeg geen enkel tijdverlies tijdens het zoeken naar de gevraagde positie in de film. Van scene 1 naar bewegend beeld in scene 8 gaat in een fractie van een seconde! Maar de kamer barst van het verzamelde ongeloof bijna uit elkaar als Sloot vervolgens nog eens vijftien films erbij tovert op de laptop. En hij spoelt iedere film apart achteruit, vooruit, stopt een film en start een film, alles werkt, zonder vertraging. Én, de 16 films staan allemaal op een enkele 64kb chip. Tenminste, volgens Jan Sloot. Het ongeloof bij de aanwezigen moet zo groot geweest zijn, dat zij zelfs met hun oor op het kastje geluisterd hebben of ze misschien een harddisk hoorden draaien. Maar niemand hoorde iets. Sloot is tevreden, de CEO's ontdaan maar buitengewoon geïnteresseerd.

Deskundigen: 'Sloot's beweringen zijn complete onzin'

Hoewel de CEO's van de computerbedrijven gemakkelijk te overtuigen waren van de enorme potentie van het SDCS, de deskundigen in massa-opslag waren dat evenwel niet. Zij betwistten vanaf het eerste moment de werking van het systeem.
Critici deelden de mening van deskundigen dat een dergelijk forse compressie technisch volstrekt onmogelijk was. Sloot zou daarom logischerwijs een oplichter, dan wel een fantast moeten zijn. Technici van het Philips' Natuurkundig Laboratorium (NatLab), die in eerste instantie door Pieper om advies gevraagd werden, gaven al veel eerder een negatief oordeel over het compressiesysteem. Ook het feit dat helemaal niemand de werking van het systeem kende, behalve Sloot zelf dan, en dat hij niemand zelfs ook maar een blik in het kastje gunde, droegen bij aan het wantrouwen. De deskundigen vermoedden een truc. Een truc die zij nog niet kenden, maar alom werd aangenomen dat er een harddisk in het kastje verstopt was door Sloot. Unaniem werd het SDCS dan ook als 'complete onzin' afgedaan.

Complot-theorieën suggereren dat Sloot is vermoord

Natuurlijk duurde het niet lang voordat er allerlei samenzweringstheorieën de kop opstaken: Sloot zou vermoord zijn door de grote computerbedrijven omdat zij in hun bestaan bedreigd zouden worden door het SDCS. Althans, dat is wat er werd beweerd. Met name het tijdstip van overlijden van de uitvinder riep vragen op. Slechts een dag voordat hij in detail de werking van zijn compressiestysteem bij de notaris zou laten vastleggen en hij daarmee in één klap mulit-miljonair zou worden. En daar was het Sloot om te doen geweest: geld, veel geld. Ook het gegeven dat er niets terug te vinden was in de werkkamer van de uitvinder droeg bij aan het complotverhaal. Volgens sommigen was de kamer zelfs overhoop gehaald in een poging de geheime informatie te vinden. Niet te achterhalen is of dit ook werkelijk gebeurd is omdat niemand eigenlijk precies wist wat er in de kamer aanwezig moest zijn. Feit is dat de nabestaanden, maar vooral Pieper, niets hebben kunnen terugvinden dat ook maar enigszins inzicht zou kunnen geven in het zo opzienbarende compressiesysteem. Wat wel gevonden werd, en nu in handen van Pieper zou zijn, is een kastje met daarin het de-codeersysteem. Maar om het systeem te kunnen begrijpen zou juist het codeersysteem nodig zijn. Critici van een mogelijk bestaand complot voeren aan dat Sloot hartpatiënt was en dat een 'natuurlijke' hartaanval daardoor helemaal niet verdacht is. Zij wijtten de fatale hartaanval aan de mogelijke opwinding en stress bij Sloot, zo vlak voor de totale openbaring van zijn vinding. Een vinding die hij letterlijk maandenlang stevig in zijn handen heeft gehouden en bewaakte met zijn leven. Zodat niemand het zou kunnen stelen. In dat laatste is hij geslaagd: niemand zal zijn vinding ooit kunnen stelen, zelfs niet nu hij dood is...