KNMI, computers, supercomputers en kritiek

De computer is inmiddels voor zeer velen een onmisbaar apparaat geworden. In elk geval is dat voor bedrijven, instellingen en instituten zoals ook voor het KNMI (Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut). Zonder gebruik te maken van computers kan de KNMI het weer niet meer voorspellen. Zelfs supercomputers worden ingezet om het weer voor langere termijn te voorspellen. Maar er is ook kritiek op het gebruik van die computers en het werk van de KNMI.

Supercomputers met rekenkracht en snelheid

Voor het voorspellen van de weersverwachtingen maakt het KNMI gebruik van weermodellen die gebaseerd zijn op computerberekeningen. Op basis van de computerinput wordt berekend wat de verwachtingen zijn. Die input bestaat uit gegevens over temperatuur, vochtigheid, wind en luchtdruk die gemeten worden op zeer veel verschillende plaatsen en hoogtes. Voor de berekeningen van de verwachtingen wordt gebruik gemaakt van supercomputers waarbij de sterkte van de computers de rekenkracht en de snelheid van de berekening bepaalt.

Voorspellingen voor drie termijnen

Het KNMI verzorgt vanuit De Bilt 24 uur per dag de weersverwachtingen en geeft waarschuwingen voor het algemene publiek, de luchtvaart en de maritieme sector en is verantwoordelijk voor dienstverlening aan enkele Nederlandse luchthavens. Tevens voert het KNMI onderzoek uit naar klimaatveranderingen. Bij het samenstellen van de weersverwachtingen maakt het KNMI onderscheidt tussen drie soorten namelijk korte termijn, middellange termijn en lange termijn. Korte termijn is voor de meteorologen een tijdvak van hooguit 48 uur vooruit. Met middellange termijn wordt een periode van 2 tot 5 dagen vooruit bedoeld. De verwachtingen over een lange termijn van het KNMI beslaan een episode van zes tot tien dagen.

Gegevens van verschillende regio´s

Voor de korte termijn is door het KNMI, in samenwerking met een achttal landen, het zogenaamde HIRLAM (High Resolution Limited Area Model) ontwikkeld waarmee het mogelijk is om in te zoomen op vakjes van 22 x 22 kilometer. Voor het bepalen van de weersverwachting over een lange termijn worden gegevens verwerkt uit de hele wereld. De weersverwachtingen tot hoogstens 36 uur zijn gebaseerd op gegevens uit een gebied tot een afstand van 1300 kilometer. Korter dan 36 uur kan volstaan worden met gegevens vanuit de buurt.

Samenwerking KNMI en Bull

Om aan de gestelde hoge eisen te voldoen is het noodzakelijk dat het KNMI regelmatig over de nieuwste computers beschikt met zeer geavanceerde technische mogelijkheden. Het KNMI werkt daarvoor onder meer samen met IT-leverancier Bull uit Diemen waarbij gestreefd wordt naar de snelste systemen van Europa en ook de milieuvriendelijkheid voorop staat.
Zo is het met computers, die veertig keer krachtiger zijn dan voorheen, mogelijkheid om vroeger te waarschuwen voor gevaarlijk weer. Tevens komt die computerkracht het klimaatonderzoek ten goede.

Besparing stroomverbruik

Bull wordt door het KNMI gezien als een goede partner die in de rekenbehoeften van het instituut kan voorzien en daarenboven energie-efficiënt is wat een belangrijke eis is. Die efficiëntie wordt onder andere bereikt door hoogwaardige condensators en voedingen met een laag voltage. Tevens besparen innovatieve racks, die uitgerust zijn met speciale watergekoelde deuren, veel stroomverbruik ten opzichte van eertijds vaak toegepaste luchtkoeling. Bull is overigens actief in bijna 50 landen en telt over de hele wereld ruim 8.000 medewerkers.

Kritiek van Tennekes

Niet iedereen juicht het echter toe dat het KNMI steeds grotere computers wil aanschaffen.
Zo vindt prof.dr.ir. Henk Tennekes, voormalig onderzoeksdirecteur van het KNMI, dat meteorologen te dol zijn op grote computers. In de tijd dat Tennekes (ontslagen in 1995) werkzaam was voor het KNMI beschikte het instituut over een computer van 4 miljoen flops terwijl dat gegroeid is naar 4 gigaflops wat een miljoen keer zoveel is en klimaatonderzoekers eigenlijk pas tevreden zijn met een Pentaflopcomputer die nog eens duizend keer zo sterk is. De kritiek van Tennekes geldt ook de werkwijze van de onderzoekers die volgens hem onnodig de hele dag achter de computer zitten en denken dat ze het klimaat bestuderen zonder echter voldoende te meten.

Lees verder

• Europese weercomputer en ECMWF en KNMI
• Computermodellen, weerpluim en elfstedenkoorts