SSD (Solid State Disk) wel of niet kopen?

Wat is een SSD, ofwel een Solid State Disk? Hoe werkt een SSD en wat zijn de voor- en nadelen van een SSD? Is het kopen van een SSD een goed idee? Hier vindt u de antwoorden op de meest gestelde vragen over SSD's.
Een SSD (Solid State Disk), is qua functie het beste te vergelijken met een gewone harde schijf (HD) die in veel computers en latops te vinden is. Beiden worden gebruikt voor de opslag van data ofwel bestanden. Het grote verschil is dat een SSD geen mechanische bewegende delen bevat maar gebruikt maakt van geheugenchips om de gegevens op te slaan.

Hoe werkt een SSD?

Alle computer data (bestanden) bestaan op het laagste niveau uit nullen en enen, ook wel bits genoemd. Het maakt hierbij niet uit of het gaat om een programma bestand, een tekst bestand of een plaatje. Geheugen chips bevatten zogenaamde geheugencellen waarin deze bits kunnen worden opgeslagen. Het werkgeheugen van de computer, ofwel RAM geheugen kan de opgeslagen data alleen vasthouden als ze van stroom worden voorzien, dus zolang de computer aan staat. Een SSD gebruikt daarom een ander type chips om de data op te slaan, zogenaamde NAND flash chips. Deze worden bijvoorbeeld ook gebruikt in de wel bekende USB sticks.
Momenteel worden de meeste SSD's aangesloten in een PC/notebook op een zogenaamde SATA controller, net zoals een harde schijf. Een SSD heeft intern een eigen controller chip om de data op de juiste manier op de aangesloten NAND flash geheugen chips op te kunnen slaan of uit te lezen. Deze controller chip bepaalt voor een groot deel de prestatie van de SSD.

Wat doet een SSD controller?
Het belangrijkste onderdeel van een SSD controller is de geïntegreerde processor met de bijbehorende controller firmware(programma code). Vaak komen fabrikanten met updates voor de fimware om problemen (bugs) op te lossen of de snelheid en mogelijkheden van de SSD te verbeteren. Het gaat te ver om in detail op de werking in te gaan. Maar een aantal zaken zijn wel nuttig om te weten:

Een SSD controller kan je zien als de verbindingsbrug tussen de SATA interface en de flash geheugen chips. Een SSD controller bepaalt onder andere hoe de data op de chips wordt opgeslagen. Hiermee rekening houdend met het feit dat elke geheugencel in een flash chip slechts een beperkt aantal keren beschreven kan worden. Een veelgebruikte term hierbij is ‘wear leveling’, ofwel de slijtage zoveel mogelijk verdelen over de chips zodat ze met zijn allen zo lang mogelijk meegaan.

Door middel van een ECC (erro correction code) algoritme kan de controller corrigeren voor lees/schrijf fouten in de NAND chips en eventueel defecte geheugenblokken uitschakelen. Elke SSD bevat een hoeveelheid reserve NAND flash wat de controller hiervoor kan inzetten.

Ram cache. Een SSD bevat sneller ram geheugen wat als buffer kan worden gebruikt om de SSD sneller te laten werken.

Compressie. Sommige controllers passen datacompressie toe voordat de data in de geheugenchips worden gezet. Bekend hierom zijn de Sandforce controllers.

Encryptie: Er zijn controllers die de data (kunnen) versleutelen met AES encryptie.

TRIM commando: Bijna alle nieuwe SSDs ondersteunen dit om te voorkomen dat na verloop van tijd de SSD langzamer gaat werken. Als een bestand wordt verwijderd dan worden de bijbehorende geheugenblokken niet direct overschreven. Door middel van het TRIM commando worden deze geheugenblokken daadwerkelijk vrij gegeven voor hergebruik. Zonder TRIM moet de controller meer werk verzetten om eerder gebruikt geheugen te kunnen hergebruiken. Dit kan een SSD tot wel een factor 3 langzamer maken voor het schrijven van data. Een aantal fabrikanten heeft in hun 2e generatie SSD's TRIM functionaliteit toegevoegd door middel van een firmware update. Het kan dan zeker lonen om de firmware te updaten. Merk op dat ook het besturingssysteem en de gebruikte SATA driver, TRIM moeten ondersteunen om hier van te profiteren.

Voordelen van een moderne SSD

snelheid
stil (bevat alleen electronica)
robuustheid / betrouwbaarheid
meestal minder energiegebruik en warmte productie
minder gewicht

Een SSD is aanzienlijk sneller dan een harde schijf door met name de veel lagere toegangstijd. Hierdoor kan een SSD een groot aantal kleinere bestanden veel sneller verwerken dan een harde schijf. Voor grote bestanden die achter elkaar (sequentieel) worden geschreven kan een harde schijf sneller zijn. De nieuwere SSD’s zijn wat dit betreft al weer een stuk beter geworden. Met een SSD start de computer niet alleen sneller op, het ‘voelt’ een stuk sneller in het gebruik. Programma’s starten razendsnel en het besturingssysteem zal sneller reageren. Dit is met name merkbaar als er meerdere programma’s tegelijk bezig zijn met lees/schrijf activiteiten.
Een zeer belangrijk voordeel van een SSD is de ongevoeligheid voor schokken. Dit geldt met name voor het gebruik in notebooks. Een notebook met een gewone HD loopt een groot risico op een harde schijf crash bij een te grote schok. Zeker als een laptop aan staat is de kans groot dat de lees/schrijfkop crasht, met dataverlies of een geheel onbruikbare schijf tot gevolg! Verder blijken SSD's gemiddeld minder vaak stuk te gaan dan een harde schijf. Ja, u leest het goed, minder vaak. Ook SSD kunnen stuk, net zoals alle elektronica. Backups blijven zoals altijd noodzakelijk!

Nadelen van een moderne SSD

prijs
minder opslagcapaciteit
levensduur, beperkt aantal keren herschrijfbaar

Het grootste nadeel is wel de prijs in verhouding met de opslagcapaciteit. Daar waar een notebook hardeschijf van 500GB al rond de 50 euro verkrijgbaar is, moet u voor een SSD van rond de 300GB nu nog 450 euro neertellen.
De verwachte levensduur ligt bij normaal gebruik van de gemiddelde consument bij de moderne schijven is zodanig dat het aannemelijk lijkt dat de SSD ruim daarvoor al vervangen zal zijn. Dit moet in de praktijk echter nog bewezen worden.

Tips voor aanschaf van een SSD

Tenzij u specifieke eisen stelt of de snelste SSD zoekt voor een bepaalde toepassing zoekt, voldoet eigenlijk iedere moderne SSD voor de gemiddelde consument. De verschillen tussen de modellen zijn meestal niet opzienbarend in de praktijk. De keuze zal voornamelijk neerkomen op de benodigde opslag capaciteit en de prijs. Algemeen wordt Intel als een veilige en betrouwbare keus gezien. De Intel 320 serie is voor een systeem met een SATAII controller zeker het overwegen waard. Terwijl SSD’s met de laatste generatie Sandforce controller als bijvoorbeel de OCZ vertex 3 serie, momenteel als de snelste SATAIII schijf worden beschouwd. Er zijn op internet voldoende goede reviews beschikbaar voor meer informatie mocht u specifieke SSD’s in detail willen vergelijken.
Als u een 17inch of grotere laptop heeft dan beschikt deze vaak over de mogelijkheid om een extra harde schijf te plaatsen. Dit zelfde geldt natuurlijk ook voor een normale PC.U kan een kleinere en daarmee aanzienlijk goedkopere SSD aanschaffen om deze alleen voor het besturingssysteem en de programma’s te gebruiken. Grote databestanden kunnen dan op de aanwezige harde schijf worden bewaard. U profiteert op deze manier volop van de snelheid van de SSD en de goedkope dataopslag op de harde schijf. Het enige nadeel is wel dat u met de harde schijf nog steeds het risico loopt op een crash door een te heftige schok (zorg dus voor backups!).

Wist u dat?

De SSD (met RAM geheugenchips) al eind jaren 70 is uitgevonden en dus veel langer bestaat dan de meeste mensen denken? Vanaf 2007 begonnen SSD’s pas interessant te worden voor de ‘normale’ consument. Inmiddels zijn we aangeland bij de zogenaamde 3e generatie SSD, waarvan de meesten gebruik maken van 25nm NAND flash (MLC type). De 1e generatie consumenten SSD was gebaseerd op 50nm chip technologie. De nieuwere chips hebben als voordeel dat de SSD’s aanzienlijk meer opslagcapacteit kunnen krijgen voor een lagere prijs. Er is wat discussie over de levensduur van de laatste generatie SSD omdat 25nm chips minder wis/schrijf cycli aankunnen. Volgens de fabrikanten is dit echter opgelost met betere controllers en meer reserve geheugen op de SSD, zodat de uiteindelijke levensduur van een SSD juist is toegenomen.

Conclusie

Een moderne SSD is een echte aanrader! Dit geldt zeker voor het gebruik in laptops en om het besturingssysteem en programma’s op te installeren. De enigste reden om er nog van af te zien is en blijft toch wel de prijs. Voor opslag van grote hoeveelheden data, bijvoorbeeld films of muziek, is een harde schijf vanwege de prijs en aanzienlijk grotere opslagcapaciteit (momenteel al tot 3TB) nog steeds de aangewezen keuze.