IBM midrange computers

De "International Business Machines" corporation, afgekort IBM, werd in 1924 in de Amerikaanse staat New York boven de doopvont gehouden als naamsverandering van de "Computing Tabulating Recording Company" (CTR). IBM staat bekend als de pionier wat betreft automatisatie van administratieve processen. De evolutie van een mechanische tabulator-machine tot een elektronische supercomputer mag zonder twijfel tot één van de grootste verwezenlijkingen van de twintigste eeuw gerekend worden.

Computerfamilies

Sinds de ontwikkeling van de eerste elektronische computer tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Brit Tommy Flowers, is er een wedloop ontstaan die erop neer kwam om steeds kleinere en snellere toestellen te bouwen die in staat waren om steeds omvangrijker wordende gegevens te verwerken en/of te stockeren. Die specifieke vereisten wat betreft snelheid en capaciteit leidden uiteindelijk tot een opsplitsing van de computerindustrie in drie segmenten:

1. Mainframe machines
2. Micro-computers
3. Mini-computers

Mainframe machines

Deze zeer grote, krachtige en uiterst dure computers worden voornamelijk gebruikt door multinationals of internationale bedrijven die een gigantisch grote massa aan gegevens moeten verwerken binnen een korte termijn. De term mainframe werd afgeleid van het gigantisch grote metalen rack dat gebruikt werd om de eerste machines van dit type te bouwen. In 1964 bracht IBM haar eerste mainframe uit onder de naam System/360 (of S/360). Nadien volgde nog de System/370 (S/370), de System/390 (S/390) en meer recent de zSeries.

Micro-computers

Wanneer het besturingssysteem of CPU (Central Processing Unit) van een computer in één chip vervat zit, spreekt men van een micro-computer. Er bestaan ontelbaar vele toestellen op basis van een microchip zowel in de categorie desktop (voor huis, kantoor of school) als in de categorie besturing (laboratorium, machinebesturing, apparaatbesturing, enz). De snelheid en opslagcapaciteit van deze computers is uiteraard slechts een micro-fractie van deze van de andere segmenten.

Mini-computers

In sommige gevallen dekt de vlag de lading niet en dat is bij dit segment uit de computerindustrie zeker het geval. De naam "mini-computer" lijkt wat oneerbiedig tegenover de kracht, snelheid en capaciteit die deze toestellen kunnen bereiken. In de loop van de recentste decennia is de naam "mini-computers" om deze reden door IBM zelf omgevormd tot "midrange-computer". Vermits ze over relatief minder omvangrijke informatiebanken beschikken dan een mainframe en vooral plaatselijk worden benut, zijn deze machines in principe dan ook minder krachtig en omvangrijk. De evolutie van de IBM-midrange toestellen heeft echter zo'n grote vlucht genomen dat de laatste modellen zelfs naast hun grotere "mainframe-broers" voorwaar niet zouden misstaan. Volgende systemen werden door IBM uitgebracht in het midrange-segment:

• System/3
  
• System/32
  
• System/34
  
• System/36
  
• System/38
  

System/3

IBM bracht in 1969 haar eerste midrange-computer uit met de System/3 (S/3). Dit lijvige toestel kon 750 tot 1000 kg wegen (door de zware voedingselementen) en gebruikte ponskaarten als enig verwerkingsmedium. Programma's werden geschreven in de RPG II (Report Program Generator) programmeertaal en in drie fases via een controle-programma door het systeem verwerkt:

1. inlezen
2. compileren
3. uitvoeren

Als resultaat werd meestal een lijst afgedrukt en/of gegevens naar een harde schijf weggeschreven.

System/32

De System/3 werd in 1975 opgevolgd door de System/32 die reeds twee jaar nadien een eenzame dood stierf.

System/34

In plaats van de single-user S/32 werd immers gekozen voor de multi-user/multi-tasking System/34 die werkte met twee verschillende processoren onder een besturingssysteem dat System Support Program (SSP) werd genoemd. Een belangrijke innovatie was dat de S/34 kon beschikken over externe 8"-grote floppy disks die per 10 stuks in een magazijn werden geplaatst en willekeurig konden aangesproken worden door het besturingssysteem.

De S/34 werkte met een intern geheugen van 64Kb en beschikte over van de mainframe overgenomen takenwachtrijen en uitvoeringsprioriteiten waardoor een nauwkeurige planning van de uitvoering van de verschillende programma's mogelijk was. Er waren ook gebruikersstations met klavier en beeldscherm beschikbaar om de verschillende taken op te volgen en om programma's in te typen. De besturingsconsole bestond uit een klein beeldscherm met een klavier en had vaag iets weg van een hedendaagse personal computer.

System/36

De S/36 die in 1983 hierop volgde was sneller en geavanceerder. Waar S/34 maximum 64Kb aan RAM-geheugen bevatte, kon S/36 tot 7Mb bereiken met een maximum opslagcapaciteit op een harde schijf van 1.478Mb. Vanaf 1984 tot half de jaren 90 werd alle software van System/34 gemigreerd naar System/36 om dan vervolgens uit roulatie te worden genomen.

System/38

Misschien een beetje verwarrend en vóór de normale chronologie met betrekking tot de S/36 is de uitrol van de System/38 (S/38) in 1978. Dit toestel is ontstaan uit het Future Systems Project, een ontwikkelingsproject dat IBM had opgezet in het begin van de jaren 70 en was bedoeld om de mainframetechnologie van de IBM/360 en -/370 te vervangen.

Het belangrijkste verschil met de grote mastodonten was dat het zou draaien onder een nieuw en geïntegreerd 48-bit besturingssysteem (Control Program Facility - CPF) waardoor de efficiëntie optimaal zou kunnen worden benut. Bovendien bevatte dit besturingssysteem ook een geavanceerde beveiligingstechnologie, die anno 2015 in een verbeterde versie, nog steeds gebruikt wordt in de nakomelingen van de S/38.

Maar het allerbelangrijkste kenmerk van de System/38 was het volledig in de CPF geïntegreerde RDBMS (Relational DataBase Management System) dat ervoor zorgde dat de database kon opgesplitst worden in bibliotheken en onmiddellijk in de programma's beschikbaar was. Het maakte niet uit of de gegevens op schijf stonden of onmiddellijk in het werkgeheugen beschikbaar waren: het besturingssysteem zorgde voor de aanvoer van de nodige informatie.

De programmeertalen die konden uitgevoerd worden op de S/38 waren RPG III, COBOL, BASIC en PL/1. De operationele besturing kon eveneens worden geprogrammeerd via een taal die CL (Control Language) werd genoemd. Programma's werden vertaald in machinetaal en dan uitgevoerd in een door de systeemverantwoordelijke bepaalde partitie in het geheugen.

De snelheid en capaciteit van de S/38 werd jaar na jaar verhoogd door het uitbrengen van nieuwe modellen. Ook de CPF onderging voortdurend wijzigingen en evolueerde tot Release 8 waarna het werd vervangen door het volledig compatibele OS/400 (Operation System/400).

Met de komst van System/38 beloofde IBM een zogenaamde Investment Protection wat er op neerkomt dat elk programma dat op de S/38 werd ontwikkeld, na hercompilatie, uitvoerbaar diende te zijn op de nieuwere versies van het besturingssysteem. Zo is het in principe mogelijk dat er anno 2015 nog ergens programma's lopen die ontwikkeld werden in 1978...

De opvolgers van S/38 zijn achtereenvolgens:

• AS/400
• iSeries
• System i
• IBM Power System

De bovengenoemde systemen zijn geregistreerde handelsmerken van International Business Machines Corporation.