Prijsdiscriminatie op het internet

Hoe bescherm je jezelf tegen internetwinkels die jou extra willen laten betalen op basis van je gebruikersprofiel? Dit verschijnsel heet prijsdiscriminatie en is ook bekend onder de term Behavioural pricing. Behavioural pricing' lijkt een logische stap na de explosie van 'behavioural targeting'. Maar ook als je tracking cookies blokkeert, dan kun je nog onnodig veel voor een product moeten betalen vanwege IP-tracking. Lees wat je zelf kunt doen tegen deze bedreiging van je privacy en het risico van prijsdiscriminatie.

Wat is behavioural pricing?

'Behavioural pricing' is een manier waarop winkels hun prijzen op individuele gebruikers kunnen afstemmen. Aan de hand van het internetprofiel dat ze van jou hebben, zijn ze in staat om jou zowel min of meer persoonlijke aanbiedingen te doen als bijpassende (hogere) prijzen te berekenen.

Volgens 'web entrepreneur' Alex Gannett, oprichter van CampusSplash, zou 2012 het jaar van de ' behavioural pricing' worden. Hij verwachtte dat prijzen van internetwinkels worden afgestemd op wat een specifieke klant volgens een berekening op basis van diens internetprofiel vermoedelijk bereid is voor een bepaald product te betalen. Sindsdien lijken deze praktijken inderdaad ingang te hebben gevonden, ook al zijn er geen harde gegevens over beschikbaar.

Hoe wordt jouw internetprofiel samengesteld?

Er zijn steeds meer 'volgers' van je internetgedrag die zich met zogenaamde 'behavioural targeting' bezighouden. Allerlei commerciële organisaties zoals Facebook, Google en Twitter proberen je surfgedrag met web beacons en andere tracking cookies te volgen en in een profiel vast te leggen, zonder daarvoor eerst jouw toestemming te vragen. Dit is weliswaar een schending van je privacy, maar dat is schering en inslag op het internet. Aan de hand van dit gebruikersprofiel krijg je advertenties voorgeschoteld die theoretisch aansluiten op jouw belangstelling. Dit noemt men wel online behavioural advertising

Met behulp van onder meer je activiteiten op Twitter en Facebook (denk vooral ook aan het gebruik van de 'like'-functie) worden nog meer gegevens over jou vastgelegd. Denk bijvoorbeeld aan je leeftijdscategorie of je woonplaats.

Ook als je geen gebruik maakt van sociale-netwerksites kunnen je demografische gegevens aan een gebruikersprofiel worden toegevoegd. Aan de hand van de gegevens van een internetverbinding kan namelijk ongeveer worden bepaald in (de buurt van) welke stad een internetgebruiker zich bevindt. En zelfs vaak of iemand vanaf een bepaalde al dan niet als 'duur' bestaande buurt internet.

Internetwinkels plegen bovendien een overzicht van je voorgaande winkelgedrag en aankoopgedrag op de eigen site vast te leggen. Ook kan een winkelier onder meer aan de hand van je postcode een inschatting maken van je vermoedelijke welstand. Hij kan bijvoorbeeld ook zien of je van een dure computer van een al dan niet recent model gebruik maakt.

Behavioural pricing op basis van je internetprofiel

Alex Gannett verwacht reeds in 2012 als nieuwste ontwikkeling dat, op basis van een uitgebreid internetprofiel, bij wijze van maatwerk een prijs wordt vastgesteld voor producten die passen bij jouw profiel. Reken er dan maar op dat als je een product van een 'like'-classificatie hebt voorzien, die prijs hoger komt te liggen dan als je dat niet had gedaan. Naar inschatting van Gannett vinden dergelijke dynamische prijsstellingen mogelijk al sinds 2012 plaats. In zijn ogen is dit de grootste nachtmerrie van de consument en de droom van de winkelier. Feitelijk gaat het hier om prijsdiscriminatie op grond van je persoonlijke internetprofiel.

Chris Simpson, hoofd marketing bij de prijsvergelijkingssite Kelkoo, ziet het daarentegen in 20102 niet zo somber in. Hij wees erop dat gebruikers dit soort praktijken snel doorzien als ze een site voor prijsvergelijking raadplegen. Naar zijn verwachting zou de reputatie van een winkelier die op deze strategie is betrapt, al snel schade oplopen. Mogelijk leidt een en ander zelfs bij de sociale media tot een boycot van zijn winkel.

Prijsstelling op basis van IP-tracking

Een verwant probleem is dat je slachtoffer wordt van IP-tracking. Op 30-12-2014 2014 haalt Welingelichte kringen een artikel van Trouw aan waarin Marketingprofessor Gino Van Ossel aan de Vlaamse Vlerick Business School zijn zorgen over IP-tracking uitspreekt en pleit voor EU-regels op dit punt. Volgens een woordvoerder van de Consumentenbond zijn er geen bewijzen dat prijsstelling op basis van IP-tracking plaatsvindt.

Van Ossel denkt dat een IP-nummer niet te camoufleren is, maar dat is gelukkig wel degelijk het geval. Al gaat dat niet zo gemakkelijk als het blokkeren van tracking cookies. Om te voorkomen dat je IP-nummer zichtbaar is als je over het internet moet je gebruik maken van een goede anonieme browser.

Hoe kun je jezelf beschermen tegen deze bedreigingen van je privacy?

Om jezelf te beschermen zijn er globaal gesproken twee oplossingen:

• Een anonieme browser als Tor/Vidalia of Ixquick
• Add-on Ghostery in Mozilla Firefox of Google Chrome

Wil je echt anoniem gaan surfen, verdiep je dan in het gebruik van de gratis browser Tor/Vidalia. Deze browser is voortgekomen uit een bètaversie van Mozilla Firefox, maar is later een eigen weg ingeslagen. Langs die weg kun je een fake IP-adres ergens in de wereld genereren en ben je dus niet meer gemakkelijk te traceren. Om deze browser effectief te kunnen gebruiken, moet je je daarin wel eerst gedegen verdiepen. Bedenk ook dat deze browser erg traag in het gebruik is. En helemaal anoniem ben je dan toch niet echt, zo is in 2014 gebleken.

Andere anonieme browsers werken in het algemeen met proxy servers. Denk bijvoorbeeld aan het anoniem browsen met het privacyvriendelijke Ixquick (zie: https://ixquick.com/ned/protect-privacy.html). Feitelijk verschuil je je dan achter het IP-adres van de proxy-server. Je verbinding is dan wat trager dan je gewend bent en je zult af en toe een foutboodschap krijgen als een website de verbinding via de proxy-server weigert.

Als je het gebruik van een anonieme browser te ingewikkeld vindt, kun je ervoor kiezen om gewoon met je favoriete browser te blijven surfen en daarin de gratis add-on Ghostery te implementeren. Zo blokkeer je in elk geval de ongewenste commerciële volgers en kun je lekker blijven snel surfen.

Lees verder

• Ghostery en je internetprivacy
• Online Behavioural Advertising en cookies