Toegankelijke website maken voor blinden en slechtzienden

Dankzij enkele computeraanpassingen en hulpmiddelen zoals een brailleleesregel, schermuitleesprogramma en spraak- en vergrotingssoftware is een computer goed bedienbaar voor blinden en slechtzienden. Zelfs websites raadplegen vormt in principe geen probleem. Maar niet elke website is toegankelijk en dus leesbaar voor visueel gehandicapten. Aan de hand van enkele eenvoudige tips is een website toegankelijk te maken. Een vlot raadpleegbare website biedt niet alleen voor visueel gehandicapten een voordeel, maar ook zoekrobotten pikken deze doorgaans sneller op, wat meer bezoekers oplevert. Als basis geldt dat elke toegankelijke website volledig met het toetsenbord bedienbaar moet zijn.

• Afbeeldingen
• Documenten
• Fout
• Goed
• Geluiden en beelden
• Inhoud voor blinden, slechtzienden en kleurenblinden
• Blinden en slechtzienden
• Kleurenblinden
• Navigatie
• Opmaak
• Taal
• Tabellen
• Toegankelijke website maken
• België
• AnySurfer - Blindenzorg Licht en Liefde vzw
• Nederland
• Moneta & More
• Stichting Accessibility.nl
• Stichting Waarmerk Drempelvrij.nl

Afbeeldingen

Op een website zijn niet altijd alle grafische elementen (foto's, logo's, gif-animaties, tekeningen en afbeeldingen) zichtbaar voor gebruikers van een brailleregel of spraakgebruikers. Dit valt eenvoudig op te lossen door een alt-attribuut te gebruiken. Deze bevat een beschrijving van wat er te zien is. Belangrijke informatie zet de webbouwer wel best in tekstvorm op het scherm, omdat blinden en slechtzienden soms afbeeldingen overslaan tijdens het navigeren. Sommige visuele informatie is niet zinvol maar staat wel op het scherm, zoals bijvoorbeeld een klein icoontje voor tekst (spacer). Hiervoor plaatst de webbouwer dan een lege alt-tag (alt=""). Opsommingstekens en scheidingslijnen staan daarnaast best in de html-code zelf. Ook titels staan in een titel en liefst niet in een afbeelding. Voorts gebruikt de webbouwer zeker geen bestandsnamen in de alt-tag, hetgeen voor blinden en slechtzienden vervelend is. Deze zijn namelijk doorgaans niet betekenisvol. Een nuttig instrument dat de fouten tegen de alt-attributen in beeld brengt, is de tool Wave.

Documenten

Bepaalde documenten opent de website in Acrobat Reader (PDF), PowerPoint of een ander formaat. Deze zijn voor blinde en slechtziende computergebruikers soms bijzonder moeilijk te lezen. Vaak hangt het ook af van de kennis van de computergebruiker en de gebruikte aanpassingen of deze informatie leesbaar is, maar best gaat de webbouwer er van uit dat deze niet standaard vlot te lezen zijn. Uitnodigingen voor een feest of verslagen van een vergadering plaatst hij daarom bij voorkeur in HTML- en/of Word op de website. Hierbij plaatst hij ook een goed leesbare, betekenisvolle en unieke link, met hierachter het bestandsformaat en de bestandsgrootte.

Geluiden en beelden

Geluids- of videofragmenten plaatst de webbouwer indien mogelijk eveneens in tekst weer, wat zeker nuttig is voor doofblinden die het geluid niet horen en het beeld niet zien. Met muziek op de achtergrond is de webbouwer voorzichtig. Visueel gehandicapten die werken met een spraaksynthesizer, krijgen plots dubbele klank door en horen zo niet meer goed wat het spraakprogramma zegt. Het best zet de webbouwer dit geluid standaard uit en plaatst hij een tekstuele link zodat bezoekers die dit wel wensen, de achtergrondmuziek wel op kunnen zetten. Het is wel belangrijk dat de muziek eveneens weer via een link af te zetten valt zodat spraakgebruikers die hun spraakprogramma uitzetten, de muziek niet weg geklikt krijgen.

Inhoud voor blinden, slechtzienden en kleurenblinden

Blinden en slechtzienden

Pop-up vensters en nieuwe vensters zijn voor blinden en slechtzienden zeer storend. Ze verschijnen plots en soms zijn ze niet of moeilijk te sluiten. Daarnaast is de gebruiker vaak de structuur van de website kwijt wanneer dergelijk scherm verschijnt. Moest een nieuw scherm toch nodig zijn, dan geeft de webbouwer dit duidelijk aan op de pagina, en daarnaast zorgt hij er voor dat het nieuwe scherm met het toetsenbord te sluiten is. Ook tekst die verschijnt in een lichtkrant, is niet aanbevolen. Deze zijn moeilijk te lezen door slechtzienden, en bovendien zijn ze storend voor dyslectici, personen met epilepsie en personen met concentratieproblemen.

Kleurenblinden

Kleurenblinden en personen met een leeshandicap hebben problemen met kleurcodes, waardoor ze de inhoud niet begrijpen. Met kleurcodes werken komt vaak voor, bijvoorbeeld: "de rode velden zijn verplicht". In plaats daarvan gebruikt de webbouwer een alternatieve en toegankelijke manier om een verplicht veld aan te duiden, bijvoorbeeld door te werken met een sterretje. Daarnaast moet de inhoud ook via de browseropties aanpasbaar zijn voor kleurenblinden en slechtzienden. Bij voorkeur werkt de webbouwer ook met goed contrasterende kleuren. Een witte achtergrond met hierop gele tekst is bijvoorbeeld zo goed als onleesbaar.

Navigatie

Blinden en (zwaar) slechtzienden werken niet met een computermuis. Zij werken volledig met het toetsenbord. Dit houdt in dat een website eigenlijk volledig via het toetsenbord bedienbaar zou moeten zijn. Via de tabtoets gaat de gebruiker naar een ander menu-item. Een menu met Javascript of een website die gebaseerd is op Flash is met andere woorden niet bruikbaar. Let wel op met het plaatsen van links, want een website waarop honderden links staan, is voor visueel gehandicapten haast niet meer werkbaar. Een mogelijkheid is dan om in de code een onzichtbare navigatielink te plaatsen die wel zichtbaar is voor blinden en slechtzienden en waarbij de gebruiker meteen het menu kan overslaan.

Voorbeeld:

Verder zijn inhoudstafels en sitemaps ook prima navigatiehulpmiddelen. Deze zijn tevens interessant voor zoekrobots.

Opmaak

Bij de opmaak gebruikt de webbouwer liefst 1 lettertype. Hij onderlijnt een hyperlink en maakt hiervan een andere kleur (bijvoorbeeld blauw dat na een bezoek paars kleur terwijl de gewone tekst zwart blijft). Om een gewoon woord te beklemtonen, gebruikt hij geen onderlijning daar dit verwarrend is voor slechtzienden die dit mogelijk aanzien als een link. Een woord beklemtonen kan wel door het woord in het vet of in een groter lettertype te plaatsen. Het lettertype zelf is best schreefloos. Enkele goede voorbeelden hiervan zijn Arial of Verdana. De webbouwer gebruikt daarnaast de <em>-tag in plaats van <i> om een woord te cursiveren. Tot slot is een website goed toegankelijk wanneer hij in elke webbrowser werkt.

Taal

In de HTML-tag vermeldt de webbouwer de natuurlijke taal. Elke taalwijziging binnen een pagina duidt hij aan met het lang-attribuut. Op deze manier wisselt een spraakprogramma van taal wanneer dit een woord of zin in een andere taal tegenkomt. Op deze nier is de site vlotter te lezen.

Tabellen

Tabellen zijn voor ziende personen vlot door te nemen, maar voor blinden en slechtzienden is een eenvoudige tabelstructuur nodig opdat ze alles nog begrijpen. Dit houdt in dat de tabel bijvoorbeeld geen lege cellen bevat, omdat het schermuitleesprogramma deze informatie niet oppikt en de gebruiker dan niet weet dat deze informatie tot een bepaalde rij of kolom behoort. In de plaats daarvan gebruikt de webbouwer een "-" of "0" om aan te duiden dat de cel leeg is. Kolomhoofdingen definieert de webbouwer met de table header <th> in plaats van de gewone datacel (<td>). Verder leest een hulpmiddelengebruiker lijn per lijn en het is dan ook belangrijk dat alle data ook zo weergegeven is. Is de tabel te complex of te moeilijk om te zetten, dan maakt de webbouwer indien mogelijk een tekstuele versie met opsommingslijsten (zonder grafische elementen).

Toegankelijke website maken

In België en Nederland zijn enkele organisaties actief die websites screenen op toegankelijkheid voor blinden en slechtzienden, of nog ruimer: voor iedereen met een leesbeperking.

België

In België kunnen mensen terecht bij AnySurfer.

Nederland

In Nederland zijn Moneta & More, Stichting Accessibility.nl en Stichting Waarmerk Drempelvrij.nl actief.