Het grafische besturingssysteem en Microsoft Windows

Windows, het besturingssysteem van Microsoft, is vrijwel bij iedereen bekend. Verreweg de meeste PC's zijn voorzien van een Windows versie. Het begon allemaal met een eenvoudige grafische schil om DOS, maar inmiddels is Windows een geavanceerd besturingssysteem, standaard voorzien van een groot aantal programma's. Dit artikel geeft in het kort de geschiedenis weer van het grafische besturingssysteem, om vervolgens uit te wijden over elke Windows versie van 1.0 tot en met 8.1.

Het begin van het grafische besturingssysteem

Tegenwoordig is het volkomen normaal om een computer te bedienen met een muis of door aanrakingen op het beeldscherm. Bij de eerste personal computers was het echter alleen mogelijk om via het toetsenbord te communiceren. IBM-PC's waren in eerste instantie voorzien van het door Microsoft ontwikkelde PC DOS (DOS staat voor Disk Operating System). Later, door de opkomst van IBM PC-klonen, werd het door Microsoft zelf uitgeven MS-DOS de standaard. Met DOS kon men via een opdrachtregel korte commando's geven, zoals dir, copy en del. Deze manier van werken lijkt nu omslachtig, maar vroeger was er geen andere manier.

De opdrachtregel wordt overigens nog steeds veel gebruikt door systeembeheerders en andere computer deskundigen. Vooral bij UNIX/Linux systemen is dat een normale manier van werken, maar ook in Windows is het mogelijk om met de opdrachtregel te werken. Dat kan via het Command Prompt (cmd.exe) of via de Windows PowerShell. De Windows PowerShell is een geavanceerde versie van het Command Prompt en is als gratis download beschikbaar voor Windows XP en Vista. In Windows 7 en 8 is de Windows PowerShell standaard geïntegreerd. Zowel in Command Prompt als in de Windows PowerShell kunnen nog steeds klassieke DOS commando's zoals dir en cd gebruikt worden.

Het eerste grafische besturingssysteem
De door Xerox PARC (Palo Alto Research Center) ontwikkelde Alto was de eerste computer met een grafisch besturingssysteem. De Alto was niet bedoeld voor de verkoop en werd alleen intern bij Xerox zelf en op enkele universiteiten gebruikt. De productiekosten van de Alto waren ongeveer $10.000 per machine, dus een dergelijke computer zou in die tijd toch voor slechts weinig consumenten en bedrijven bereikbaar zijn geweest.

In vele opzichten was de Alto een revolutionaire computer en zijn tijd ver vooruit. Naast het grafische besturingssysteem was de Alto ook voorzien van een 3-knops muis en ethernet. Ook had de Alto de eerste WYSIWYG (What You See Is What You Get) tekstverwerker. De processor draaide op een voor die tijd duizelingwekkende snelheid van 5,8 Mhz. Voor de opslag van gegevens werd een verwisselbare harde schijf van 2,5 Mb gebruikt.

De Apple Lisa in actieDe Apple Lisa in actie
Apple
In 1983, maar liefst 10 jaar na de Alto, werd de Apple Lisa geïntroduceerd. De Lisa was de eerste commerciële personal computer met een grafisch besturingssysteem. Volgens Apple stond de naam 'Lisa' voor 'Local Integrated System Architecture'. Het besturingssysteem was gedeeltelijk gebaseerd op dat van de Xerox Alto, wat te maken had met een bezoek van Steve Jobs bij Xerox PARC in 1979. Het idee van een grafisch besturingssysteem bestond al langer bij Apple, maar na het zien van de Alto was Steve Jobs vast besloten om Apple computers ook op die manier te laten werken.

Een jaar na de Lisa werd de Macintosh geïntroduceerd. De Macintosh was een voor consumenten bedoelde computer en was ook voorzien van een grafisch besturingssysteem.
De Mac OS desktopDe Mac OS desktop
In eerste instantie noemde Apple het Macintosh besturingssysteem gewoon 'system' gevolgd door het versie nummer. Pas vanaf versie 7.6 stapte Apple over op de naam 'Mac OS'.

Tussen eind jaren '80 en begin jaren '90 spande zowel Xerox als Apple rechtszaken aan. Xerox was van mening dat Apple hun concept had gekopieerd, terwijl Apple van mening was dat Microsoft het concept van Apple had gekopieerd. Uiteindelijk verloren zowel Xerox als Apple deze zaken. Natuurlijk is het zo dat Xerox de eerste was met een grafisch besturingssysteem, maar Apple had dit concept volledig uitgebouwd en een stuk beter en aantrekkelijker gemaakt. Microsoft daarentegen nam bijna alle eigenschappen van Mac OS over en noemde het Windows.

Het begin van Windows

In het begin was Windows slechts een grafische schil om DOS en niet een werkelijk besturingssysteem zoals Mac OS. Maar qua besturing, functies en uiterlijk verschilde het niet zo veel. De eerste twee Windows versies sloegen niet echt aan, pas bij de derde versie begonnen een aantal PC-fabrikanten hun systemen te leveren met Windows voorgeïnstalleerd. Het echte succes voor Windows begon pas na de introductie van Windows 95.

Windows 1.0

De eerste Windows versie werd geïntroduceerd op 20 november 1985. In eerste instantie was het de bedoeling om Windows 1.0 al in 1983 op de markt te brengen, maar dat bleek helaas niet haalbaar. Eigenlijk was Windows gewoon een DOS-applicatie, voorzien van enkele handige programma's zoals Paint, Write (later WordPad) en Notepad.

Tijdens de ontwikkeling van Windows 1 was men nog van plan om het programma 'Interface Manager' te noemen. Dankzij het hoofd van de marketing afdeling, Rowland Hanson, koos men toch voor 'Windows', wat waarschijnlijk een verstandige keus was.

De kalender in Windows 1.01De kalender in Windows 1.01
Multitasking
Windows 1 had al de mogelijkheid tot multitasking, maar op een geheel andere wijze dan de hedendaagse Windows versies. De multitasking methode bij Windows 1 wordt 'non-preemptive' of 'cooperative' multitasking genoemd. Bij deze methode moet het ene programma eerst stoppen om zo ruimte te geven aan het andere programma. Uiteraard gebeurd dat zonder dat de gebruiker er veel van merkt. Bij Windows 1 was het al wel mogelijk om meerdere actieve programma's naast en onder elkaar te zetten, maar de vensters konden elkaar nog niet overlappen.

Het nadeel van non-preemptive multitasking is dat wanneer een programma vast loopt, alle actieve programma's vast lopen, inclusief Windows zelf. Dat probleem bleef tot en met Windows 3 een rol spelen, aangezien pas bij Windows 95 (en NT 3.1) de preemptive methode werd gebruikt.

Windows 1 is nooit een groot succes geworden. Het programma had nogal wat bugs (programmeer fouten) en was traag. De traagheid had waarschijnlijk te maken met het feit dat Windows 1.0 gewoon een DOS-applicatie was, waardoor het een stuk minder efficiënt werkte dan bijvoorbeeld Mac OS.

Windows 2.0

Het op 9 december 1987 geïntroduceerde Windows 2.0 was behoorlijk verbeterd ten opzichte van zijn voorganger. Waarschijnlijk had dat ook te maken met het feit dat deze versie een stuk meer op Mac OS leek. Ook Apple zag dat en spande in 1988 een rechtszaak aan tegen Microsoft.
Overlappende vensters in Windows 2.03Overlappende vensters in Windows 2.03
Voor Windows 1 had Microsoft namelijk toestemming gekregen van Apple, op de voorwaarde dat Windows op een aantal punten zou verschillen van Mac OS. Windows 2 daarentegen verschilde een stuk minder van Mac OS, wat voor Apple reden was om een juridische procedure te starten. De zaak zou uiteindelijk vier jaar in beslag nemen, maar werd uiteindelijk toch door Microsoft gewonnen.

Forse verbeteringen

Deze Windows versie werkte ook volgens het non-preemptive multitasking principe, met het verschil dat vensters elkaar konden overlappen en van formaat konden worden gewijzigd. Ook was het voor het eerst mogelijk om sneltoetsen te gebruiken, een functie die nu nog steeds bestaat in moderne Windows versies.

In tegenstelling tot Windows 1, kon de tweede versie beter overweg met expanded memory, waardoor maximaal 1 Mb kon worden benut. De latere verbeterde versies Windows/286 2.1 en Windows/386 2.1 ondersteunden ook de 'High Memory Area'.

Windows 3.0

Op 22 mei 1990 werd Windows 3.0 uitgebracht. Deze versie was weliswaar nog steeds een grafische schil om DOS, maar wel een stuk volwassener. Dankzij de toen nog vrij nieuwe VGA (Video Graphics Array) kaarten zag Windows er een stuk mooier uit. Door verbeterde multitasking kon met deze versie makkelijker gewisseld worden tussen verschillende programma's. Ook was het mogelijk om meerdere DOS-applicaties tegelijk te draaien.

Alle vertrouwde programma's van eerdere Windows versies waren ook in Windows 3 aanwezig. Alleen het spel Reversi was ingeruild voor drie nieuwe spellen: Patience, Hartenjagen en Mijnenveger. Naast alle verbeteringen kwamen er voor Windows 3 voor het eerst ook Windows versies uit van bekende software pakketten, wat Windows veel aantrekkelijker maakte voor het bedrijfsleven. In het eerste jaar werd Windows 3.0 dan ook 3 miljoen keer verkocht.

Verbeterde versies

Het verbeterde Windows 3.1 haalde de 3 miljoen verkopen zelfs al in de eerste twee maanden na introductie. Versie 3.1 was onder andere voorzien van TrueType lettertypen en verbeterde multimedia ondersteuning.
Windows for Workgroups 3.11Windows for Workgroups 3.11
De nog iets verbeterde versie 3.11 was voorzien van alle updates die voor versie 3.1 waren uitgekomen. Rond diezelfde tijd werd ook Windows for Workgroups uitgebracht. Deze uitvoering was speciaal bedoeld voor netwerk omgevingen. Windows for Workgroups kon alleen draaien in 386 enhanced mode, waardoor er minimaal een 80386SX processor nodig was.

Windows NT 3.1

Windows NT, waarbij de letters 'NT' staan voor 'New Technology', is qua techniek nauwelijks vergelijkbaar met Windows 3 en latere versies tot en met Windows ME. Het besturingssysteem is volledig 32-bit, veiliger, stabieler en geheel onafhankelijk van DOS. Windows NT was eigenlijk niet bedoeld voor thuisgebruik, maar als professioneel besturingssysteem voor bedrijven en netwerken.

Windows NT 3.1 ziet er het zelfde uit als Windows 3Windows NT 3.1 ziet er het zelfde uit als Windows 3
Het NT-project
Eigenlijk begon Windows NT als 'NT OS/2' omdat het in eerste instantie bedoeld was als OS/2 3.0 voor IBM. Nadat er in 1990 onenigheid kwam tussen Microsoft en IBM, zette Microsoft het NT-project voort als een Windows project en bracht in 1993 de eerste versie van Windows NT uit. Deze eerste versie kreeg de naam Windows NT 3.1 en begon dus niet met het versie nummer 1.0 zoals gebruikelijk is bij nieuwe software. De reden daarvoor lag in het feit dan de 'gewone' Windows op dat moment bij versie 3.1 was aanbeland. Er was ook een server uitvoering van NT: Windows NT 3.1 Advanced Server.

Zelfde uiterlijk

Windows NT maakte gebruik van preemptive multitasking, waardoor meerdere programma's werkelijk gelijktijdig konden draaien. Het grote voordeel daarvan was dat wanneer er een programma vast liep, niet het gehele systeem vast liep. Ondanks een geheel andere techniek was het uiterlijk van NT 3.1 gelijk aan dat van Windows 3. Ook de opvolgende versies, NT 3.5 en NT 3.51, waren voorzien van de Windows 3 gebruikersomgeving.

Windows 95

Het op 24 augustus 1995 geïntroduceerde Windows 95 was de eerste (gedeeltelijk) 32-bits Windows voor thuisgebruik. De in Windows NT geïntroduceerde Win32 API was voor Windows 95 aangepast zodat 32-bits applicaties ook in Windows 95 konden draaien. De kernel (het hart van een besturingssysteem) was echter nog steeds 16-bit om compatibiliteit met oudere Windows applicaties te garanderen.

Helaas was Windows 95 nog steeds afhankelijk van DOS, aangezien MS-DOS 7 noodzakelijk was voor het opstarten. Deze versie was de eerste Windows met de bekende startknop, die nog tot en met Windows 7 een vast onderdeel van Windows zou blijven.
Windows 95 was een stuk gebruikersvriendelijker dan zijn voorgangersWindows 95 was een stuk gebruikersvriendelijker dan zijn voorgangers
Qua gebruikersvriendelijkheid was Windows 95 een grote stap voorwaarts. De gehele Windows omgeving was veranderd en een stuk gebruikersvriendelijker geworden.

Integratie van de Internet Explorer

Windows 95 was ook de eerste Windows versie (vanaf OSR1) waarbij de Internet Explorer standaard werd meegeleverd (OSR staat voor 'OEM Service Release', wat in feite een service pack is, alleen geleverd bij nieuwe pc's). In de laatste versie, OSR 2.5, was de Internet Explorer zelfs geïntegreerd in de Windows Verkenner, wat het feitelijk tot een onderdeel van het besturingssysteem maakte. Dit gaf later aanleiding tot diverse rechtszaken in de Verenigde Staten en Europa, omdat daardoor andere browser leveranciers niet meer zouden kunnen concurreren.

Windows NT 4.0

Windows NT 4.0 was qua gebruikersomgeving gelijk aan Windows 95 en werd in 1996 uitgebracht. Ook was NT 4.0 voorzien van bijna alle standaard applicaties van Windows 95. Naast de Workstation editie waren er ook drie verschillende server edities van NT 4.0: Server, Enterprise Server en Terminal Server.

NT 4.0 was een stuk sneller dan eerdere versies, omdat de GDI (Graphics Device Interface) was opgenomen in kernel mode. Helaas had dat wel de consequentie dat er nogal wat stabiliteitsproblemen ontstonden met een aantal video kaarten en printers. Ook was het standaard voorzien van DirectX 2.0 (versie 3.0 bij SP3). Deze DirectX versies ondersteunden helaas geen Direct3D. Gelukkig werd OpenGL wel voldoende ondersteund, waardoor het toch mogelijk was om 3D applicaties te draaien.

Vergeleken met Windows 95 was NT 4.0 een stuk stabieler en wanneer er toch een programma vast liep, dan was het niet meer nodig om opnieuw op te starten. Bijna alle programma's die voor Windows 95 waren gemaakt konden ook onder NT 4.0 worden gebruikt.

Windows 98

In juni 1998 werd de opvolger van Windows 95 geïntroduceerd: Windows 98. Deze Windows versie was grotendeels op zijn voorganger gebaseerd, maar wel op een flink aantal punten verbeterd.

Een aantal verbeteringen waren:
  • Goedwerkende USB ondersteuning
  • AGP (Accelerated Graphics Port) ondersteuning
  • Mogelijkheid voor meerdere beeldschermen
  • Een groot aantal standaard internet applicaties zoals Outlook Express
  • De Quick Launch toolbar

Een jaar later kwam het verder verbeterde Windows 98 Second Edition uit. Bij deze versie was de Internet Explorer 4.0 vervangen door versie 5. Windows 98 SE was de eerste Windows met DVD-ROM ondersteuning. Deze versie wordt door velen gezien als de beste en meest stabiele Windows 9x variant.

Windows 2000

In februari 2000 bracht Microsoft de opvolger van Windows NT 4.0 uit. Deze versie kreeg de productnaam Windows 2000, maar was intern gewoon NT 5.0. Windows 2000 was verkrijgbaar in vier verschillende edities: Professional, Server, Advanced Server en Datacenter Server. In tegenstelling tot NT 4.0 was het bij 2000 niet meer nodig om opnieuw op te starten na een configuratie wijziging.

Enkele andere verbeteringen waren:
  • Ondersteuning voor NTFS 3.0
  • Mogelijkheid tot het versleutelen van bestanden
  • Verbeterde toegankelijkheid voor mensen met een visuele beperking en slechthorenden
  • Verbeterde DirectX ondersteuning

Windows 2000 was op veel punten gelijk aan Windows XP (NT 5.1). Qua stabiliteit scoorde 2000 zeer goed, zeker vergeleken met Windows versies van de 9x generatie. Ook is het vlotter dan XP, wat voornamelijk te maken heeft met de hoeveelheid extra standaard programma's en functionaliteit van XP, wat het onvermijdelijk minder snel maakt.

Windows ME

De laatste Windows versie van de 9x generatie verscheen in september 2000 en kreeg de naam Windows Millennium Edition (meestal afgekort als ME). Met deze versie kwam er een einde aan een tijdperk, aangezien het de laatste Windows versie was die gedeeltelijk op MS-DOS was gebaseerd. Windows ME is nooit erg populair geworden, wat deels te wijten was aan de instabiliteit van deze versie. Veel mensen met wat oudere PC's waar Windows XP niet goed op draaide, gingen terug naar, of bleven bij Windows 98 SE.

Windows ME lijkt erg veel op zijn voorgangersWindows ME lijkt erg veel op zijn voorgangers
De instabiliteit kwam voornamelijk door stuurprogramma's die niet geschikt waren voor Windows ME. Veel fabrikanten lieten na om hun stuurprogramma's op ME te testen of speciaal voor ME te ontwikkelen. Er zijn dan ook vele grappen bedacht over de letters 'ME', zoals 'Multiple Error', 'Malfunctioning Environment' en 'Mistake Edition'.

Ondanks alle problemen was Windows ME wel op enkele punten verbeterd vergeleken met Windows 98 SE. Zoals een wat mooiere gebruikersomgeving, meegeleverde themes uit de Plus! 95 en Plus! 98 pakketten, 16-bits iconen, snellere opstarttijd en verbeterde USB en FireWire ondersteuning. Ook was ME voorzien van System Restore, wat door de instabiliteit geen overbodige luxe bleek. Service packs zijn nooit verschenen voor Windows ME. Kennelijk had Microsoft deze versie ook al snel afgeschreven en richtte het bedrijf zich meer op Windows XP.

Windows XP

In oktober 2001 werd Windows XP geïntroduceerd als opvolger van Windows ME. Windows XP, waarbij de letters 'XP' staan voor 'eXPerience', is eigenlijk een thuisgebruik versie van Windows 2000 en is daarmee een geheel ander soort besturingssysteem dan Windows 95, 98 en ME. XP was in eerste instantie beschikbaar in twee edities: Home en Professional. Later kwam daar nog een derde editie bij: Media Center Edition.

Windows XPWindows XP
Door de jaren heen zijn er drie service packs uitgebracht, waarvan SP2 het meest ingrijpend was. SP2 maakte van XP een behoorlijk uitgebalanceerd en stabiel besturingssysteem. Het laatste service pack (SP3) bestond voornamelijk uit updates en was een stuk minder ingrijpend. XP was de eerste Windows met product activatie, wat illegale kopieën tegen moest gaan. Al gauw bleek dat product activatie zeer eenvoudig was te omzeilen. Zo was Windows XP al een maand na introductie gekraakt en illegaal te downloaden.

Te populair

Nog nooit is een Windows versie zo populair geworden als XP. Pas 11 jaar na de introductie van XP begon het marktaandeel onder dat van het in 2009 geïntroduceerde Windows 7 te komen. Daar tussen zat nog Windows Vista, die eigenlijk ten onder gegaan is aan het succes van zijn voorganger.

Verbeteringen

Windows XP was op een aantal punten sterk verbeterd vergeleken met eerdere Windows versies.

Een aantal belangrijke verbeteringen waren:
  • Een mooiere en verbeterde gebruikersomgeving
  • Meer dan 100 nieuwe iconen
  • Mogelijkheid om gemakkelijk en snel van gebruiker wisselen met fast user switching
  • Ingebouwde firewall (vanaf SP2)
  • Nieuwe beheer functies toegevoegd, zoals systeembeheer in het configuratiescherm
  • Mogelijkheid om CD's te branden zonder dat daar extra software voor nodig is
  • Ondersteuning voor oudere Windows 9x programma's met de compatibiliteitsmodus
  • GDI+ en DirectX 9.0c voor betere ondersteuning van 3D-applicaties
  • Verbeterde zoekfunctie

Andere edities

Naast de desktop edities waren er ook nog andere edities van Windows XP. Zo kwam er in 2001 een 64-bit editie voor Intel Itanium gebaseerde werkstations. Deze had de naam 'Windows XP 64-bit Edition' en is een geheel ander besturingssysteem dan 'Windows XP Professional x64 Edition', die was bedoeld voor gewone PC's met een 64-bit processor.

In 2002 kwam 'Windows XP Tablet PC Edition' uit. Deze was speciaal bedoeld voor tablet PC's en had uitstekende software voor handschrift herkenning. De Tablet PC Edition was eigenlijk een desktop besturingssysteem, speciaal aangepast voor tablets. In die tijd werden tablets nog met een pen bestuurd en niet door middel van een vinger zoals de iPad.

Een andere vrij onbekende Windows XP editie was 'Windows XP Embedded', ook wel aangeduid als 'XPe'. Deze editie is qua code identiek aan Windows XP Professional, maar bedoeld voor computer systemen in bijvoorbeeld fruitautomaten, industriële robots, navigatie systemen en andere niet-desktop computers. Net zoals bij Windows CE bestaat XPe uit componenten waar een hardware fabrikant uit kan kiezen. Bij dergelijke systemen is het meestal niet eens zichtbaar dat ze intern draaien op Windows XP, tenzij er iets mis gaat en een typische Windows foutmelding in beeld komt.

Windows XP Professional x64 Edition

In april 2005, slechts een kleine twee jaar vóór de introductie van Windows Vista, werd de 64-bit editie van Windows XP uitgebracht. Deze editie kreeg de naam 'Windows XP Professional x64 Edition' en was er ook alleen in 'Professional' uitvoering. Alhoewel de x64 editie veel lijkt op de gewone 32-bit XP, was deze gebaseerd op de NT 5.2 kernel, dezelfde kernel die door Windows Server 2003 SP1 wordt gebruikt.

Voor de x64 editie is maar één service pack uitgekomen. Opmerkelijk genoeg kreeg het service pack de aanduiding 'SP2', ondanks dat dit het eerste en laatste service pack was. SP2 voor de x64 editie is overigens niet te vergelijken met SP2 voor de 32-bit XP, aangezien de updates van dat service pack al in de originele x64 editie waren verwerkt.

Voordelen

Vergeleken met de 32-bit XP heeft de x64 editie een aantal voordelen. Zo wordt er maximaal 128 Gb RAM ondersteund, tegen maximaal 4 Gb bij de 32-bit XP. Ook is het risico op virussen en malware lager, omdat die voornamelijk voor de 32-bit NT 5.1 kernel zijn gemaakt. Applicaties die speciaal zijn ontwikkeld voor 64-bit systemen werken ook vlotter dan dezelfde applicaties in 32-bit uitvoering op een 32-bit systeem. Een ander voordeel is dat de NT 5.2 kernel nog meer stabiliteit biedt.

Nadelen

Helaas zijn er ook belangrijke nadelen. Het grootste nadeel is de beperkte hardware ondersteuning. Omdat de x64 editie nooit echt populair is geworden, zijn er relatief weinig stuurprogramma's voor gemaakt. Dat kan problemen geven bij bepaalde hardware, zoals bijvoorbeeld grafische kaarten en printers. Helaas zijn stuurprogramma's voor de 64-bit edities van Windows Vista en latere versies niet bruikbaar.

Andere nadelen zijn:
  • 32-bit programma's zijn net iets trager met een 64-bit Windows
  • Sommige oudere 32-bit programma's maken gebruik van een 16-bit installer, die niet werken in de x64 editie
  • Geen volledig scherm bij het opdrachtprompt
  • Geen spellingscontrole bij Outlook Express

Afgezien van de nadelen is deze Windows versie toch een goed alternatief voor mensen die, om welke reden dan ook, niet houden van recentere Windows versies, maar wel 64-bit programma's willen gebruiken. Gelukkig zijn er maar weinig programma's die niet werken in de x64 editie. Ook spelletjes zijn geen enkel probleem, aangezien DirectX 9.0c gewoon wordt ondersteund.

Windows Vista

De opvolger van Windows XP verscheen in januari 2007 en kreeg de naam 'Vista'. Ook Vista is in feite een NT versie, 6.0 in dit geval. In eerste instantie was het de bedoeling om Vista al in 2003 uit te brengen, maar dat liep anders. Vista zou een op de XP broncode gebaseerde Windows worden, maar daar zette Microsoft in 2004 een streep door. Vervolgens begon men helemaal opnieuw met de ontwikkeling van Vista, met een veel latere release datum als resultaat.

Windows VistaWindows Vista
Vista zou een stabieler, sneller en veiliger besturingssysteem worden. Helaas bleek Vista toch niet zo stabiel te zijn als Microsoft had belooft. Ook qua snelheid was er nauwelijks verbetering en soms zelfs een verslechtering ten opzichte van XP. De later uitgebrachte service packs corrigeerde een groot aantal tekortkomingen, waardoor Vista uiteindelijk toch redelijk stabiel werd.

Verbeteringen

Het uiterlijk van Vista verschilde behoorlijk met dat van XP. Technieken zoals Windows Aero maakte van Vista een mooi en aantrekkelijk besturingssysteem. Ook had Vista meer functionaliteit en was het een stuk beter beveiligd.

Enkele noemenswaardige verbeteringen waren:
  • Sneller zoeken met Instant Search
  • Introductie van UAC (User Account Control), wat zorgde voor een aanzienlijk betere beveiliging
  • Windows Sidebar waarmee zogenaamde 'Desktop-gadgets' op het bureaublad geplaatst konden worden
  • Outlook Express was vervangen door het betere Windows Mail
  • Enkele nieuwe spellen, maar ook verbeterde klassieke Windows spellen zoals de verschillende soorten kaartspellen en mijnenveger
  • Verbeterde ClearType tekst weergave en nieuwe lettertypen
  • Nieuw back-up centrum met verbeterde back-up en systeemherstel mogelijkheden

Uiteraard waren er nog veel meer verbeteringen en veranderingen, maar dat zou voor dit artikel te ver strekken.

Veel verschillende edities

Windows Vista was er in maar liefst zes verschillende edities: Starter, Home Basic, Home Premium, Business, Enterprise en Ultimate. Ook was er een server variant van Vista: Windows Server 2008. Alle edities (behalve Starter) waren ook verkrijgbaar in 64-bit uitvoering. Opmerkelijk is dat alle Vista varianten op dezelfde installatie DVD staan. Het setup programma installeert automatisch de juiste variant aan de hand van het ingevoerde serienummer.

In april 2008 kwam het eerste service pack (SP1) uit. Het tweede en laatste service pack (SP2) kwam een jaar later uit. SP2 was het meest ingrijpend en voegde, naast een aantal correcties, een aantal nieuwe mogelijkheden toe.

Niet populair

Windows Vista is nooit erg populair geworden. Net zoals bij Windows ME, sloegen veel consumenten en bedrijven deze versie over, waardoor het overstappen vanuit Windows XP pas echt op gang kwam na de introductie van Windows 7. Al vanaf de eerste dag was er veel kritiek op Vista, waarvan overigens niet alles terecht was. Ook zijn er vraagtekens gezet over de veiligheid van gegevens onder Vista. Met name omdat er tijdens de ontwikkeling nauw is samengewerkt met de Amerikaanse veiligheidsdienst NSA. Aangezien Windows closed source software is, kan niemand controleren of het besturingssysteem geheime code heeft die misschien gegevens doorspeelt aan de NSA.

Windows 7

In oktober 2009 werd Windows 7 geïntroduceerd als opvolger van Windows Vista.
Windows 7Windows 7
Net als Vista was Windows 7 ook in zes verschillende edities te krijgen, met als verschil dat in Windows 7 de Business editie 'Professional' heet. Ook waren alle edities verkrijgbaar in 64-bit uitvoering, behalve Starter. De server variant van Windows 7 is Windows Server 2008 R2. Veel verbeteringen en veranderingen in Vista zijn terug te vinden in Windows 7. Eigenlijk is Windows 7 een verbeterde en uitgebalanceerde versie van Vista. Het verschil tussen 7 en Vista is dan ook een stuk kleiner dan het verschil tussen XP en Vista.

In tegenstelling tot Vista waren een aantal programma's zoals Windows Calendar, Windows Mail, Windows Movie Maker en Windows Photo Gallery niet meer standaard. Voor wie deze programma's toch wilde, was er het gratis Windows Essentials pakket.

Enkele noemenswaardige verbeteringen waren:
  • Verbeterde ondersteuning voor multi-core processors
  • Snellere opstarttijd
  • Standaard voorzien van Windows PowerShell
  • Ondersteuning van RAW-formaat foto bestanden
  • Mogelijkheid om de volgorde te wijzigen van geminimaliseerde programma's op de taakbalk
  • Verbeterde ondersteuning voor aanraakschermen
  • Verbeterde ondersteuning voor SSD's (Solid State Drives)
  • Het maximaal aantal processor kernen is 32 voor de 32-bit uitvoering en 256 voor de 64-bit uitvoering

In maart 2010 kwam SP1 uit, wat voor Windows 7 zowel het eerste als het laatste service pack was. SP1 was niet erg ingrijpend en bracht slechts een aantal technische verbeteringen. Naast de verbeteringen bracht SP1 ook problemen met zich mee. Sommige programma's waren niet compatibel met SP1 en werkten daardoor niet meer zoals bedoeld. Ook was de browser keuze gedurende een week niet zichtbaar, wat volgens Microsoft een technische fout was.

Windows 8

Met het in oktober 2012 geïntroduceerde Windows 8 sloeg Microsoft een geheel andere weg in. Deze versie was voorzien van een nieuw soort gebruikersomgeving, Modern UI genaamd. Microsoft wilde met deze verandering Windows ook goed bruikbaar maken voor apparaten met aanraakschermen. Net zoals bij Windows Phone is het startscherm voorzien van tegels. Sommige tegels worden net zoals bij Windows Phone constant ververst, zoals een slideshow van foto's of onderwerpen van het nieuws. Deze tegels zijn gekoppeld aan apps, desktop applicaties of websites. De Modern UI wordt nu standaard weergegeven na het opstarten.

De speciale apps zijn in feite ook Windows applicaties, maar dan wel eenvoudiger. Ook zijn ze 'sandboxed', wat betekend dat apps geen toegang hebben tot belangrijke systeem functies. Apps kunnen worden gedownload via de Windows Store, waar ook gewone desktop applicaties verkrijgbaar zijn. Muziek en films zijn verkrijgbaar in de Xbox Music en Xbox Video stores.

Windows 8.1Windows 8.1
De normale desktop kan geactiveerd worden door op de speciale desktop tegel te klikken. De desktop mode is ook ingrijpend veranderd. Zo ontbreekt de startknop, is het Aero Glass theme verdwenen en is de gebruikersomgeving versimpeld. Vertrouwde Windows programma's zoals Paint, Notepad en Calculator zijn nog steeds onderdeel van Windows 8. Spelletjes zijn er helaas niet meer, maar kunnen wel gratis gedownload worden via de Windows Store.

De grote veranderingen in de gebruikersomgeving werden niet door iedereen gewaardeerd. Vooral het ontbreken van de startknop en het startmenu was een punt van kritiek.

Verbeteringen

Uiteraard zijn er meer dingen veranderd dan alleen de gebruikersomgeving. Zo wordt Internet Explorer 10 standaard meegeleverd, wat een verbetering is qua gemak, maar ook qua correcte weergave van moderne websites.

Inloggen kan bij Windows 8 online via een Microsoft account. Anders dan een lokaal account kan men zo de eigen instellingen meenemen naar bijvoorbeeld een nieuwe computer met Windows 8, waardoor het opnieuw instellen van Windows niet meer nodig is. Gelukkig is een Microsoft account niet verplicht, Windows 8 kan gewoon gebruikt worden met een lokaal account. Met een lokaal account is er helaas geen toegang tot de Windows Store.

Vergeleken met Windows 7 is Windows 8 ook sneller, zowel qua opstarten en afsluiten als in het algemene gebruik. Ook wordt er minder geheugen gebruikt, ondanks het feit dat de Modern UI altijd op de achtergrond actief is.

Windows 8.1

Nadat Microsoft veel kritiek had gekregen op Windows 8, heeft men met versie 8.1 toch een aantal zaken veranderd. Zo kan met 8.1 ook opgestart worden naar het bureaublad en is de startknop weer terug. Deze startknop geeft door middel van rechts-klikken toegang tot onder andere het beheermenu, taakbeheer, Windows Search en de opdrachtregel. Gewoon links-klikken brengt de gebruiker terug bij de Modern UI.

Ook kunnen er tot vier apps kunnen naast elkaar gezet worden, wat ook mogelijk is in de desktop mode. Verder is SkyDrive is volledig geïntegreerd waardoor gebruikers instellingen tussen verschillende apparaten gesynchroniseerd kunnen worden. Het is ook nog mogelijk om via het 'opslaan als' dialoog direct naar SkyDrive te kopiëren.
© 2013 - 2024 Chrizz, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Microsoft Virtual PC is uitgekomen: een prima uitkomstMicrosoft Virtual PC is uitgekomen: een prima uitkomstEr bestaat ook een zeer krachtige virtuele omgeving voor Windows en het heet Microsoft Virtual PC 2007. Microsoft Virtua…
Werken met OfficeWerken met OfficeIedereen kent het programma Office, en ook heel veel mensen gebruik het programma thuis, op school of op het werk. Offic…
Gratis software kan concurrentie aanGratis software kan concurrentie aanIedereen die een computer koopt krijgt er een bundel programma’s bij. Gratis! Althans dat denk je. In feite betaal je ni…
Windows 10-upgrade: tot 29 juli 2016 kan het nog gratisWindows 10-upgrade: tot 29 juli 2016 kan het nog gratisMicrosoft heeft in juli 2015 Windows 10 gelanceerd. Voor een jaar is het gratis geweest om alle versies van Windows 7,8…

Gratis bestanden in- of uitpakken: 7-ZipGratis bestanden in- of uitpakken: 7-ZipGrote bestanden zoals foto's van hoge kwaliteit, presentaties met veel plaatjes of video's kunnen vaak niet als bijlage…
Wegwijs in de GNU/Linux-shellLinux, of eigenlijk GNU/Linux, begint veel populairder te worden dan gedacht wordt. Niet alleen gebruiksvriendelijke dis…
Bronnen en referenties
  • http://inventors.about.com/od/mstartinventions/a/Windows_2.htm
  • http://en.wikipedia.org/wiki/History_of_Microsoft_Windows#Windows_1.0_and_Windows_2.0
  • http://windows.microsoft.com/en-us/windows/history
  • http://en.wikipedia.org/wiki/Windows_XP
  • http://en.wikipedia.org/wiki/Windows_7
  • http://datanews.knack.be/ict/producten/tests/software/windows-8-1-pro-getest/article-4000424931272.htm
  • http://toastytech.com/guis/alto.html
  • http://www.rtlxl.nl/#!/plaats-delict-sporen-naar-de-dader-301251/756ad2e0-9279-3a56-b926-963cae5a6061
Chrizz (3 artikelen)
Gepubliceerd: 20-11-2013
Rubriek: Pc en Internet
Subrubriek: Software
Bronnen en referenties: 8
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.